Abstract:

Kitab-ı Dedem Korkut adıyla bilinen Dresden nüshasının tespit edilmesiyle sadece Türk halkları için değil tüm bilim dünyası için yeni bir dönem başlamıştır. Dede Korkut Hikâyeleri olarak bilinen Oğuz boylarına ait destanların tespiti bütün bilim camiasında büyük heyecan uyandırmıştır. Dede Korkut Hikâyeleri’nin Vatikan nüshasının bulunması ise bu heyecanı artırmıştır. Vatikan nüshası Dresden nüshasında görülen bazı okuma sorunlarının giderilmesini sağlamıştır. Bu destanlar Oğuz Türklerine ait olmasına rağmen tüm insanlığın kültürel değeri olarak görülmelidir. Dede Korkut Oğuz boylarının, özelikle de Müslüman Türk halklarının ortak değeridir. Dede Korkut, halkın bilgesi, yol göstericisi, kâhini, hekimi, ozanı ve saygıdeğer kutsal figürüdür. Tahta çıkan hakanların veziridir, hakanlar onun önünde eğilir, ona saygı gösterirlerdi. O, iradesiyle hakanı tahta çıkartır ve tahttan indirir. Hakan ve halk onun kararlarını ve söylediklerini yaparlar. V. M. Jirmunskiy, yazılı ve sözlü kaynaklara dayanarak Dede Korkut’un tarihî ve efsanevi kişiliğine ait özellikleri tespit etmiştir. Korkut adı etrafında sayısız menkıbe teşekkül etmiştir. Korkut’un yaşı, yaşam yeri ve mezarının bulunduğu yer, ölümden kurtulmak için kaçmaya başladığı ve dünyanın merkezi olan Sır-Derya Nehri’dir. Şamanlık inancının şaman-ozanı olan kâhin Korkut-Ata kültü teşekkül etmiş, bu kült ve Korkut motifi Oğuz halklarının batıya ilerlemeleri neticesinde Kafkasya ve Anadolu sahasında da yayılmıştır. Kimi tarihî kaynaklar Korkut Ata’yı Hz. Muhammed’in çağdaşı olarak göstermiş, o, Hz. Muhammet’e iman etmiş, Müslüman olmuş ve Oğuzlar arasında İslam’ın tebliğcisi olmuştur. Korkut figürü efsanevi ve itibari bir kişiliktir, ancak onu, tarihî kaynaklara göre Oğuz hakanlarına vezir olarak hizmet etmiş gerçek kişilik olarak da görmekteyiz. The discovery of Dresden copy of the “Kitab-ı Dedem Korkut”, started the new period not only for Turkish people but also for the whole academic world. The discovery of epics blonging to Oghuz clan which are known as Stories of Dede Korkut, has thrilled the academic society. On the other hand the discovery of Vatican copy of Stories of Dede Korkut has increased the level of excitement. Vatican copy of it, helped to fix some reading problems existing in Dresden copy. Even though these epics belong to Oghuz Turks, they are seen as cultural heritage of the whole humanity. Dede Korkut is a common haritage of Oghuz Turk clans, especially Muslim Turks. Dede Korkut is a wise man of clan, leader, foreseer, healer, poet, and a holly man who is respected. He is a vizier of crowned kings, so kings hail to him, show respect to him. He would enthrone kings or depose kings with his might. Kings and society would do whatever he says. V. M. Jirmunskiyh detected his historical and mthycal characteristic based on written and oral sources. On the name of Korkut there are many legends. The age, place he lived and his tomb is located at Sır-Derya River which he ran away in order to get rid of death and center of the world. Schamanism consisted of Korkut-Ata cult who was shaman, poet and foreseer, and this cult and myth were brougth to Caucasia and Anatolia as a result of historical migration of Oghuz clan to those land. According to some sources Korkut-Ata was thought to have lived in the same period with Hz.Muhammet and he accepted his religion, became a Muslim and expanded Islam among Oghuz clan on the other land, he is a mythical character but according to some historical sources he is seen as a vizier of Oghuz kings.

Keywords: