Abstract:

3. Ordu’ya mensup muvazzaf subayların desteğiyle yapılan 1908’deki Jön Türk darbesiyle siyasete uzun biraradan sonra büyük bir baskı yapılmıştı. Aslında halkın, meşrutiyet taleplerine ve saraya karşı hareketekatıldığı söylenemez. İttihat ve Terakki Cemiyeti, 1908 darbesini gerçekleştirmiş fakat ordudaki bölünmeyiönleyememişti. Bölünmeyle birlikte birtakım subaylar ordunun görevi dışına çıkmasına ve siyasileşmesinekarşı çıkmışlardı. Orduda siyasileşmenin etkisiyle alaylı - mektepli kavgası başlamıştı. İttihatçılar hemmektepli hem de aktif siyaset içinde yer aldıklarından dolayı iktidar için tehdit unsuruydular. İTC – orduilişkilerine bakıldığında, cemiyetin ordusu değil de ordunun cemiyeti söz konusuydu. Cemiyet adeta orduyabağımlı gibiydi. Meşrutiyet’i ilan etmek için dağa çıkan subaylar, sokağa inmişlerdi. Ordu modernleşmesürecine girdiği halde savaş kabiliyetini artırabilmiş değildi. 31 Mart olayını bastıran Mahmut ŞevketPaşahemen Harbiye Nazırı ardından üç ordunun müfettişi olmuştu. Artık İstanbul başta olmak üzere ülkegenelinde Hareket ordusunun etkinliği hissedilmeye başlamıştı. Mahmut Şevket Paşa’nın uygulamalarına veordu – siyaset ilişkilerine karşı tepkisel mahiyette bazı olaylar meydana gelmişti. Bunun en önemlisi 1912’degerçekleşen Halaskar Zabitan Hareketi’dir. Bu grup,seçimlerin yenilenmesini ve ordunun siyasetyapmamasını istiyordu. Sundukları beyannamede aslında kendileri de siyaset yapmaktaydılar.Örneğin meşrutiesaslara dayalı bir yönetim talep ediyorlardı. Bu hareket neticesinde ittihatçı kesimce desteklenen Sait Paşahükümeti çekilmek zorunda kaldı.Bu makalede meşrutiyet döneminde ordu-siyaset ilişkileri incelenmiş, bunun sebep ve sonuçları üzerindedurulmuştur. Görevlerini kötüye kullanan subayların, siyaseti çıkarlarına alet ettikleri, menfaat sağladıklarıgörülmüştür. İki gruba bölünen subayların aslında birbirlerine değil ülkeye zarar verdikleri,yaşanan olaylarlakendini göstermiştir. Arnavutluk olayları ve Balkan Savaşı’nda yaşanan olumsuzluklar bunun açık birkanıtıdır.

Keywords: