Özet:

1892 yılında kurulan Adana Darülmuallimin-i İbtidaisi/Adana İlk Öğretmen Okulu nicelik ve nitelik bakımından öğretmen yetersizliği, halkın ilgi göstermemesi ekonomik sıkıntılar gibi çeşitli sebeplerle 1908 yılına kadar verimsiz bir dönem geçirmiştir. Çalışmada Adana Darülmuallimin-i İbtidainin 1908-1918 arası dönemi ele alınmıştır. Bu dönem aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin II. Meşrutiyet ve yıkılış dönemi olup önemli iç ve dış, siyasi ve askeri gelişmeler ortaya çıkmıştır. Bu dönemde eğitimli bir toplumun devleti kurtaracağı düşüncesi devlet adamları arasında yaygın olduğundan eğitim her bakımdan ıslah edilmek istenmiştir. Bu amaçla bir yandan yeni darülmuallimler açılırken bir yandan mevcut darülmuallimler eğitim, kadro, sistem bakımından ıslah edilmiştir. Satı Bey’in İstanbul Darülmuallimin Mektebi’ndeki yeni uygulamaları taşraya yaygınlaştırılmaya çalışılmıştır. Yeni uygulamalar için yasal düzenlemeler yapılmıştır. Bu bağlamda Adana Darülmuallimin-i İbtidai de ıslah edilmiştir. Ancak bu dönem Osmanlı’nın yıkılış dönemi olduğu için ortaya çıkan Trablusgarp, Balkan ve Birinci Dünya Savaşları Adana Darülmuallimin-i İbtidaisine yansımıştır. Kaybedilen topraklardan gelen öğrenci ve öğretmenlerin bir kısmı Adana Darülmuallimin’e gönderilmişlerdir. Çalışmada dönemin ıslahat çalışmaları ve savaşların Adana Darülmuallimin-i ibtidaisini nasıl etkilediği özellikle arşiv belgelerine dayalı olarak incelenmiştir. Olaylar tarihsel bir şekilde sebep sonuç ilişkisi içinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: