Özet:

Klasik bankacılık toplumun finansal ihtiyaçlarını fon toplama, fon kullandırma ve genel bankacılık hizmetleri üzerinden gidermektedir. Bu üç finansal hizmetin faizsizlik prensibine bağlı kalınarak yerine getirilmesi hususu Faizsiz Bankacılık oluşumunu gündeme getirmiştir. Katılım bankaları özellikle faiz hassasiyeti olan kesimin tasarruflarının reel ekonomiye kazandırılmasında çok önemli bir işleve sahiptir. Katılım bankalarını faizli bankalardan ayıran temel ayırıcı özellikleri fon kullandırma yöntemleridir. Katılım bankacılığında kullanılan yöntemler; fon toplama ve fon kullandırma yöntemleri olarak iki başlıkta değerlendirilmektedir. Fon toplama yöntemleri; özel cari hesaplar ve katılım hesapları olarak iki şekilde gerçekleşmektedir. Fon kullandırma yöntemleri ise klasik bankaların faizden arındırılmış yöntemlerinden (murabaha, mudaraba, müşareke, icara, selem, istisna, teverruk, tekafül, komodite, karz-ı hasen, risk sermayesi ve sukuk) oluşmaktadır. Sukuk faiz ödemeyi veya faiz masrafı yüklemeyi yasaklayan İslam hukuku prensiplerine uyan menkul kıymetlerdir. Sukuk, finansman ve ticari işlemlerde kullanma şekillerine göre çeşitlilik göstermektedir. Sukuk çeşitleri, temelde sukukun konusu olan malın çeşidine göre; mal satımına dayalı sukuk, menfaat satımına dayalı sukuk ve ortaklık esasına dayalı sukuk olarak üç ana başlıkta derlenebilmektedir. Murabaha, selem ve istisna sukuku konu itibariyle mal satımına dayalı bir sözleşme içeren sukuk çeşitleridir. İcara sukuku menfaat satımına dayalı, muşaraka ve mudaraba sukuku ise ortaklık esasına dayanan sukuk türleridir. Teorik bazda yürütülen bu çalışmada da öncelikle katılım bankalarının kuruluş amaçlarına ve kurulmasında etken olan faktörlere değindikten sonra katılım bankalarında fon kullandırma yöntemlerinden biri olan Sukuk’un avantajlarına ve dezavantajlarına, sukuk’un işleyişine ve sukuk türlerine ayrıntılı olarak yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: