Abstract:

Ehl-i hadisin henüz erken dönemde özellikle kelam ehli ve ehl-i rey tarafından, ardından modern dönemde kimi oryantalist ve Müslüman araştırmacılar tarafından, bir hadisin sıhhatini tespiti aşamasında hadis metnini göz ardı ettiği ya da metne dair bir tenkit usulü geliştirmediği konusunda eleştirilere maruz kaldığı ifade edilebilir. Yöneltilen eleştiriler klasik hadis usulünün aslında bir sened usulü olduğu ve hadis metinlerinin özellikle bir akıl yürütme anlamında tenkide uğramadığı yönünde olmuştur. Bununla beraber bu eleştirilere karşılık ehl-i hadisin, hadislerin senetleri kadar metinlerini de tenkide tabi tuttuğunu ifade eden yaklaşımlar da vardır. Bu anlamda öne çıkan iki anlayışın olduğu söylenebilir. Bunlardan ilki, hadis usulünde hadislerin metnine dair hususi alanların varlığını metin tenkidi olarak sunmakta diğeri ise ehl-i hadis münekkitlerinin hadislerin metin tenkidini sened tenkidi altında gerçekleştirmiş olduğu anlayışını savunmaktadır. Bu çalışmada, klasik hadis usulünün metin tenkidine sahip olup olmadığına dair ortaya konan tezlere birtakım eleştiriler getirilmiş fakat bununla beraber, ehl-i hadis münekkitleri tarafından oluşturulan hadis usulünün, sahip olduğu epistemoloji nedeniyle, hadis metninin herhangi akli bir tenkide ya da çıkarıma açık olmadığı ifade edilmiştir. Ayrıca aksi bir iddianın ehl-i hadisin kendi paradigması içerisinde bir paradoksa sahip olduğu anlamına gelebileceği de belirtilmiştir.

Keywords: