Abstract:

Darbe kelime olarak siyasi iktidarların genel olarak askeri güç kullanılarak el değiştirmesidir. Türkiye’de Cumhuriyet kurulduktan sonra yapılan ilk darbe 27 Mayıs 1960 darbesidir. Bu darbe ülkede birçok alanda etkisini göstermiştir. Bu alanlardan biri de eğitim olmuştur. Eğitim içerisinde vatandaşlık ve tarih eğitimi önemli bir yere sahiptir. Tarih ders içerikleri ve materyallerinin yönetimde bulunan rejimler tarafından kullanılması okullar ile birlikte ortaya çıkmış bir yöntemdir. Genel olarak ifade edildiği üzere sadece ulus devletlerin ortaya çıkışıyla değil öncesine dayanan bu yöntem devletler tarafından kendilerine sadık ve iyi vatandaşlar yetiştirmek amacıyla kullanılmıştır. Bu gücü elde etmek isteyen iktidarların onaylanmış bilgi ve tecrübeleri bir araya getirerek bahsi geçen hedef kitleye sundukları ders materyalleri kültür aktarımına aracılık etmesinin yanında politik bir söylem de taşımaktadırlar. Toplum ve Ülke İncelemeleri dersiyle Türk çocuklarını, Türk devriminin manası ve tarihi önemi üzerinde düşündürmek ve onların devrim değerlerine bağlı kalmaları sağlanmaya çalışılmıştır. Bu dersin içeriğinde Tarih eğitimi de yer aldığından dolayı darbeci askerlerin etkisiyle şekillendirilmiş olduğu görülmüştür. Bu derslerde genel olarak savaşların merkeze alınıp vatandaşlara militer bir bakış açısı kazandırılması amaçlanmıştır. Bu dönemdeki tarih dersleri içinde dikkat çeken bir diğer husus ise komşu devletlerin potansiyel düşman olarak ilan edilmesi, siyaset, hükümet, sivil yönetim gibi kavramların ötekileştirilmesi, askerler ve askeri yönetimlerin ülkenin tek sahibi ve kurtarıcısı olarak gösterilmesi benimsenmiştir. Bu düşünce ile savaş ve militarizm duygusu güçlendirilmiş, demokrasi ve sivil iktidarlar ise itibarsızlaştırılmıştır. Askeri darbe yapılmış ülkelerde tarih ve vatandaşlık eğitimi dersleri toplumu tek tip vatandaşlık düşüncesine sevk etmiş, eğitimi toplumu kendi istekleri doğrultusunda bu planın parçası haline getirmiştir. Bu çalışma ile Toplum ve Ülke İncelemeleri dersinin içerik, amaç, öğretme ve öğrenme süreçleri bağlamında darbe rejiminin toplumu şekillendirmede kullandığı argümanlar ve bunların topluma yansımalarına değinilmiştir.

Keywords: