Özet:

Bu çalışmanın temel amacı, Azerbaycan Cumhuriyeti’nde 2006 yılında onaylanarak uygulamaya konan yeni ilkokul, temel eğitim ve ortaöğretim programlarının vatandaşlık eğitimi açısından incelenmesidir. Araştırma, nitel araştırma yöntemine göre tasarlanmış ve yürütülmüş olup veri toplama aracı olarak doküman analizi, toplanan verilerin analizinde ise betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırma kapsamında, ilgili öğretim programlarının genel amaçları ve branş bazında derslerin hedefleri incelenmiş ve bu amaçlardan hareketle Azerbaycan Cumhuriyeti’nde öğretim programları çerçevesinde nasıl bir vatandaş eğitiminin yürütülmekte olduğu betimlenmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede araştırmada, öğretim programlarında betimlenen ideal yurttaşın hangi niteliklere sahip olması gerektiği sorusuna yanıt aranmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulardan hareketle; Azerbaycan ilk ve ortaöğretim programlarında vatandaşlık eğitiminin temel olarak, Ana Dil Eğitimi, Hayat Becerileri, Azerbaycan Tarihi ve Askeri Bilgiler dersleri üzerinden şekillendirilmiş olduğu ifade edilebilir. Öğretim programlarında betimlenen ideal yurttaş tiplemesini, 21. yüzyıl bilgi-iletişim teknolojileri çağının gerektirdiği teknolojik donanıma en azından temel seviyede sahip, düşünme becerileri başta olmak üzere bireysel ve toplumsal gelişim için gerekli becerilerle donanmış en az bir yabancı dili günlük yaşamında kullanabilen ve milli kültür unsurlarını içselleştirerek yaşamına aktaran bir birey olarak tasvir etmek mümkündür. Vatandaşlık eğitimi bağlamında, incelenen öğretim programlarının milli-evrensel ikilemi/ilişkisi açısından dengeli olduğu; bir yandan yurttaşlarının milli kültür unsurları ile donanması hedefi belirlenmişken diğer yandan da evrensel bilgi, beceri ve değerlerin öğrencilere kazandırılmaya çalışıldığı ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler: