Özet:

Bu makale, son dönemlerde gittikçe yayılan yeni nikah türü olan örfî ni-kahın çeşitlerini, yayılmasına zemin hazırlayan sebepleri, istatiksel verilerle sosyolojik olarak insanların yaklaşımını ve fıkhî açıdan değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Çalışmada toplumsal sebepler ve hukuksal normlar beraber düşünülerek doğru sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır. İnsanların örfî nikaha yönelmelerini doğru değerlendirmek için çalışmada istatiksel verilere başvurulmuş böylece araştırmanın sosyolojik boyutunun da ortaya konulması hedeflenmiştir. Araştırmada önce nikah kavramının tanımı, rükünleri, şartları ve çeşitleri özetle anlatılarak nikahın kavramsal, hukuksal çerçevesi ve tasavvuru çizilmiştir. Böylece örfî nikahın değerlendirileceği ve kıyas edileceği asıl kavramlar ve normlar ortaya konulmuştur. Sonrasında çalışmanın asıl konusu olan örfî nikahın tanımı, çeşitleri, yayıldığı ülkeler, istatiksel veriler, ortaya çıkmasına zemin hazırlayan sebepler ve İslam fıkhı açısından klasikten gönümüze değerlendirmeler yapılmıştır. Bunun sonucunda örfî nikahın üç farklı şekilde yapıldığı, bunlardan ikisinin caiz birinin ise caiz olmadığı bu nikaha başvuranların genelde birden çok evlilik yapmak isteyenler ile üniversite gençlerinden oluştuğu anlaşılmıştır. Bu nikahla ilgili iki temel görüşün varlığı söz konusu olup bunlardan birinci ilanı şart koşan Malikiler iken ikinci sadece iki şahidi yeterli gören cumhur ulama olduğu saptanmıştır. Bu örfî nikahın yarattığı bir takım olumlu ve olumsuz sonuçlarının olduğu, bu minvalde olumlu yönüne bakanların cevaz verdiği, olumsuz yönlerini göz önüne alanların ise cevaz vermediği görülmüştür. Ancak klasik dönemden bugüne bakıldığında cumhurun iki şahitli nikahı ilan şartını sağladığı gerekçesiyle gizlenmesi şahitlerden talep edilse bile caiz gördüğü belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: