Özet:

Oktay Rifat (1914-1988) Türk şiirinin üretken şairlerinden bir tanesidir. Onun poetikası değişim ve yenilenme üzerine kuruludur. Onun için her şiirsel deneyim yeni bir başlangıçtır. Bu bağlamda şiirleri değişerek ve yenilenerek gelişir. Bu gelişim kopuşlarla değil, süreğen bir yapıda devam etmektedir. Oktay Rifat’ın değişen ve yenilenen poetikasında Çobanıl Şiirler (1976), Bir Cigara İçimi (1979) ve Elifli (1980) kitaplarının yeri oldukça önemlidir. Şiirinin başlangıcından beri doğaya, insanı yaşama bağlayan öğelerden biri olarak yaklaşan Oktay Rifat, Çobanıl Şiirler (1976), Bir Cigara İçimi (1979) ve Elifli (1980) kitaplarında doğa sorunsalına yeni bir boyut kazandırmış; doğayı, insanın kendisiyle ve toplumsal çevresiyle ilişkilerini merkeze alarak irdelemeye başlamıştır. Bu çalışmanın amacı, adı geçen üç kitapta yer alan insan-doğa-toplum ilişkilerini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda kitaplarda yer alan şiirler doğa, insan ve toplum kavramları odağa alınarak incelenmiştir. İnceleme sonucunda pastoral ile toplumsalın doğadan görünümlerle kaynaştığı üç kitapta insan-doğa-toplum ilişkisinin üç farklı biçimde yer aldığı görülmüştür. Birincil biçim doğanın kır yaşamını ve bu yaşamdaki toplumsallığı kapsadığı şiirlerde, ikincisi doğanın tek başına insanı kapsadığı şiirlerde görünür olmaktadır. Üçüncül biçim ise, insanın doğayla özdeşleşme çabasının görüldüğü şiirlerde söz konusudur. Adı geçen kitaplarda şair tarafından irdelenen doğa sorunsalı kimi şiirlerde yoksulluk olgusuyla birleşmiştir. Ortaya çıkan bu doğa görünümü, insanla birlikte düşünülmektedir ve yalnızlığın ve yoksulluğun yarattığı karamsarlığı aşmak için bir umut niteliğindedir.

Anahtar Kelimeler: