Özet:

Günümüzde daha çok şiir incelenmesiyle özdeşleşen, onun biçimini, içeriğini, üslubunu, estetiğini kapsayan konuları belli bir örneğe bağlı kalmaksızın irdeleyen poetika; edebiyatın doğuşuyla ortaya çıkan, gelişen ve zamanla edebi türlerin incelenmesine dönüşen bir bilimdir. Terim olarak Aristoteles’in kavramsallaştırdığı ve avangart örneğini verdiği poetika, tarihi süreç içerisinde farklı anlamlar kazanarak, çeşitlenerek günümüze kadar gelir. Bu tarihsel süreç boyunca sadece edebiyatçılar ve şairler değil; düşünürler, sanat kuramcıları, felsefeciler değişik amaçlarla poetik metinler üretirler ve bu bağlamda türün gelişimine katkı yaparlar. Önceleri sanatın kaynağının ne olduğu sorununa yoğunlaşan, edebi türleri tasnif etmeyi hedefleyen poetik çalışmalar, daha sonra edebiyat tarihi, metin tahlili gibi alanlardan uzaklaşarak özerk bir alan haline gelir. Özellikle romantizmle birlikte belirli bir bakış açısına ve daha sistematik bir kavrayışa kavuşan poetikanın; nesnesi, amacı ve yöntemi belli bir bilim dalı haline gelmesi ise modern sonrası dönemde gerçekleşir. Poetikanın bu tarihsel gelişiminin izleri kuşkusuz en net biçimde türün kült metinlerinde sürülebilir. Nitekim Aristoteles’in “Avangart Poetika’sı” şiir sanatı üzerine, hatta daha da genelleştirilecek olunursa sanat teorisi üzerine yapılan çalışmaların ilk örneği sayılabilir. Bu yönüyle salt kendi döneminin sanat ve şiir konusundaki olumsuz yargılarına cevap vermekle kalmaz; aynı zamanda tarih boyunca üretilen poetika çalışmalarına kaynak oluşturur, perspektif sunar, yol gösterir. Novalis’in “Romantik Poetika’sı” ise edebiyatı, özellikle şiiri, belirli bir bakış açısından ve belirli bir akımın (Romantizmin) ilkeleri doğrultusunda incelemeyi önermesi bakımından modern poetikanın ilk işaretlerini verir. Todorov ise “Modern Poetika’sında”; amacı, nesnesi ve yöntemi belli bir bilim olarak tanımladığı poetikayı, daha çok yapısalcılık ve dilbilim bağlamındaki yaklaşımlarla değerlendirir.

Anahtar Kelimeler: