Özet:

Aristo’dan bu yana çok hızlı bir seyir izleyen poetika kavramı, zamanla dünya çapında önemli bir disiplin halini almıştır. Günümüzde daha çok şiir incelenmesiyle özdeşleşen, onun biçimini, içeriğini, üslubunu ve estetiğini kapsayarak bir örneğe bağlı kalmaksızın ortaya koyan poetika; edebiyatın varoluşuyla ortaya çıkan, gelişen ve zamanla değişik manalar kazanan bir bilimdir. Tarihî olaylar, felsefi yaklaşımlar ve sosyal değişmeler poetikaları etkiler. Edebiyat sosyolojisi, edebiyat-toplum denklemini kurmakta ve her iki alanın birbirine etkilerini ve katkılarını karşılıklı ilişki düzleminde ortaya koymaktadır. Edebi esere odaklı bir toplum araştırması, edebiyat sosyolojisinin çıkı noktasını oluşturur. Edebiyat; tarih, psikoloji, sosyoloji, felsefe gibi birçok bilim dallarıyla ilişkili olan bir alandır. "İnsani ilişkilerin anlam bulduğu yer, bir ilişkiler yumağı içerisinde bulunduğu yerdir. Sosyal ortam adı verilen bu organizasyonda fertle toplumun birlikteliği kaçınılmazdır." Hem gerçekte, hem de kurgu metinlerde bireyin sosyokültürel yanı ve psikolojik dünyası, metnin anlatım akışına yansıtılır ve dolayısıyla anlatımın poetik vasıtaları, yazarın dili yanında; eserde kurulmak istenen dünyanın sosyolojik çıkarımları olur. Her yazar ve ondan hareketle aslında her toplum bilindiği gibi kendi okumak istediği eserleri yaratır. Bu Dede Korkut ve Köroğlu metinleri için de geçerlidir. Her iki metin de insanların okumak ya da olmak istediği kahraman figürlerini, baba, anne, dost anlatımını, aşk ve uğraş penceresini içlerinde barındırmaktadır. Destan ise, yalnızca bir kişinin ya da yazarın değil, bir milletin ortak dehasının ve yaratımının mahsulüdür. Türk Edebiyatının kadim örneklerinden Dede Korkut Kitabı ile Köroğlu, sözlü edebiyat geçmişleri boyunca yaşayan toplumu yansıtarak yazıya geçirildikleri için, toplumsal hayatların dönemsel özelliklerini net ve açık şekilde gözler önüne sermektedirler.

Anahtar Kelimeler: