Özet:

Bu çalışma, hicrî VI. asırda Endülüs’te yaşayan Ebü’l-Kâsım Abdurrahmân es-Süheylî’nin (581/1185) ilmî şahsiyetini ve onun er-Ravzü’l-ünüf adlı siyer şerhinin tefsir ilmi açısından tahlilini konu etmektedir. Abdurrahmân es-Süheylî tefsir, kıraat, hadis, fıkıh, usûl, kelâm, siyer, nahiv, lügat ve ensâb ilimlerinde söz sahibi olan çok yönlü bir âlimdir. İslâmî ilimlerin pek çok alanında çeşitli eserler telif etmekle birlikte daha çok nahiv, tefsir ve fıkıh alanlarında yoğunlaşmıştır. Kur’ân ilimlerinin alt disiplini olan “Mübhemâtü’l-Kur’ân”a dair müstakil bir eser ve bazı tefsir risaleleri telif etmiştir. Ancak Süheylî daha çok İbn Hişâm’ın es-Sîretü’n-nebeviyye’sine yazdığı er-Ravzü'l-ünüf isimli şerhiyle tanınmıştır. Süheylî es-Sîretü’n-nebeviyye’yi şerh ederken kendisinden önce siyer alanında yapılan bütün çalışmalardan faydalanmış ve pek çok tefsir kaynağına da müracaat etmiştir. Yahyâ b. Sellâm, Abdurrezzâk es-San‘ânî, Abd b. Humeyd el-Keşşî, İbn Kuteybe, Taberî, Mâverdî, Bâkî b. Mahled, Ebû Bekr en-Nakkâş ve Ebu’l-Abbâs el-Mehdevî gibi müfessirlerin tefsirleri, er-Ravzü’l-ünüf’ün tefsir kaynaklarından bazılarıdır. Süheylî siyer şerhinde Kur’ân tefsirine dair özgün fikirler ortaya koymanın yanında garîbu’l-Kurân’a dair önemli açıklamalar da yapmıştır. er-Ravzü'l-ünüf’ün tefsir kaynaklarının zenginliği ve tefsir muhtevasının genişliği eserin tefsir ilmindeki yeri ve önemini ortaya koymaktadır. er-Ravzü’l-ünüf doğudan batıya tüm İslam coğrafyasında tefsir ulemâsının dikkatini çekmiş ve pek çok müfessir bu eserden iktibaslarda bulunmuştur. İbn Kesîr, İbn Arafe, Ebû Abdullah et-Tunûsî, es-Seâlibî, Burhânüddîn el-Bikaî, Süyûtî, Hafâcî, İsmail Hakkı Bursevî, Âlûsî, Sıddîk Hasan Han, Kâsımî ve İbn Aşûr tefsirlerinde er-Ravzü’l-ünüf’e atıflarda bulunan müfessirlerden bazılarıdır. Bu çalışmada er-Ravzü'l-ünüf’ün tefsir kaynakları, tefsir muhtevası ve sonraki tefsirlere tesirleri tespit ve tasvir edilecek; bu şekilde hem Süheylî’nin müfessir kişiliğinin belirlenmesine hem de eserin tefsir ilmine katkılarının ortaya çıkarılmasına çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: