Özet:

Türkiye Türkçesinde, sevilmeyen insanlar ile değer verilmeyen hayvanların ölümünü anlatan gebermek fiilinin oluşumu hakkında değişik görüşler öne sürülmüştür. Bu görüşler iki noktada yoğunlaşmaktadır. İlki, geber-‟in “Şişkin, kabarık; hamile” manasındaki kėbe / kebe ~ gebe sözünden geldiğidir. İkinci görüş ise sözcüğün kabar- fiilinin ikili biçimi olduğudur. Çalışmamızda sözcüğün türeyişi üzerinde duran araştırmacıların yaklaşımları zikredildikten sonra bunların eleştirileri yapılacaktır. Eski Türkçede kėber- ~ kėper- fiilini ölüm hâliyle ilgili olarak değiĢik metinlerde tanıklamak mümkünken kebe sözcüğüne hiç rastlanılmamasına dikkat çekilecektir. Türev (kėper-), defalarca tespit edilebilirken tabana (kėbe-) ancak XIV. yüzyıldan sonra rastlanılmasının çelişki olduğu ifade edilecektir. kėper- > geber- fiilini Eski Türkçede saymaca olarak nitelendirebileceğimiz kėpe ~ kėbe sözü yerine kėp “biçim, tarz” köküne götürebileceğimiz dile getirilecektir. kėp “biçim, tarz” kökü ile kėbermek türevi arasındaki ilişkide kėp+er- şeklinde bir genişlemenin söz konusu olduğu vurgulanacaktır. Anlam boyutunda ise “(bilinenin dışında) bir biçim almak” ile bedenin şişmesinin kastedildiği ifade edilecektir. kėp'in Eski Türkçede kapalı e (ė) ile uzun ünlülü oluşunun geber- fiiline taban teşkil etmesini imkân sağladığı eldeki bulgularla desteklenecektir. Anlam geçişlerini göstermek üzere örnek bağlamlardan olabildiğince yararlanılacaktır.

Anahtar Kelimeler: