Özet:

Türkçe kanat kelimesinin izlerine, Köktürkçe dışında tarihî ve çağdaş hemen hemen tüm Türk lehçelerinde rastlanabilmektedir. Eren çağdaş diyalektlerde ‘balık kanadı, yüzgeç’ olarak kullanılan kanar biçimiyle kanat arasındaki benzerlikten bahseder. Rásonyi Nagy ‘(bir şeye) asmak’ anlamındaki Teleütçe kana- kökünden geldiğini dile getirmiş Ramstedt, ‘kanatların büyük tüyleri’ anlamına gelen Moğolca kana biçimiyle karşılaştırmıştır. Kelimenin etimolojisi hakkındaki görüşlerin geneli Moğolca kana kelimesine {+t} çokluk eki getirilmesi yönündedir. Türk dilinin tarihî ve çağdaş lehçeleri tarandığında kanat kelimesinin çırp-(mak), ur-(mak)/vur-(mak) ve kak-(mak) fiilleriyle birlikte kullanıldığı dikkat çekmektedir. Bahsi geçen birleşik fiil Türkiye Türkçesinde kanat çırp-(mak) şeklinde karşılık bulduğu için, Türkiye’deki iştikaklı kelime çalışmalarında yer bulmamıştır. Kelimenin etimolojisi hakkında Moğolca kana kelimesinin Eski Türkçe çokluk eki {+t} ile türediği görüşünden hareketle başka bir görüş daha ileri sürülebilir. Bize göre kanat kak-(mak) fiili iştikaklı birleşik fiillerin ikinci grubuna girmekte olup ortak bir köke dayanmaktadır: kanat < kana+t < kana < *ka- > kak-.

Anahtar Kelimeler: