Özet:

Köken bilim dil bilimin önemli çalışma alanlarından biridir ve günümüzde de gelişimini sürdüren kendine özgü yöntemleri vardır. Söz konusu yöntemler ile ses, kelime ve anlam bilim yasalarının gerekleri yerine getirildiğinde bir kelimenin köken bilim açısından analizi ve sentezi yapılabilir. Türk dilinin kelime varlığı üzerine yapılan köken bilim araştırmaları 19. yüzyılda başlayıp günümüze kadar devam etmiştir. Bu çalışmamızın sonucunda incelediğimiz baça- fiilinin köken bilgisi ve sahip olduğu anlamsal gelişim süreci için yeni bir açıklama önerdik. Bu araştırmada kullandığımız yöntem şu şekilde özetlenebilir: Eski ve Orta Türkçe kelimelerin köken bilgisi ve bu konu üzerine yapılmış sözlüklerin oluşturduğu sahanın temel eserleri “Rusça, İngilizce ve Almanca” dillerinde yazılmıştır. “Leksika, “Versuch Eines Etymologischen Wörterbuchs der Türksprachen”, “Drevnetyurskiy Slovar’”, “Etymological Dictionary of preThirteenth-Century Turkish” ve “Old Turkish Word Formation” adlı eserler sahaya birçok malzeme kazandırmıştır. Türkiye’de yapılmış iki değerli saha sözlüğü de güncel bazı malzemeyi sahaya kazandırmıştır: “Köken Bilim Sözlüğü” ve “Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü”. Eski Uygur Türkçesinde baça- ‘oruç tutmak’ fiili geçmektedir. Bu fiilden türemiş bir isim olan baçaḳ ‘hristiyanların orucu, perhizi’ Eski Uygur Türkçesinde ve Divanü Lugati’t-Türk’te yer alır. Bu makalede baça- fiilinin kökeni, fonetik, morfolojik ve semantik bakımından geçirdiği değişiklikler analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler: