Abstract:

Sözlükler daima iyi birer kaynakça olmuştur. Yeni bir dili öğrenirken bu kaynakçaların varlığı, ya da eğer uygun bir kaynakça mevcut değilse yokluğu çok daha ön plana çıkmaktadır. Neredeyse yazının keşfi kadar eski olan sözlükler, özellikle dil eğitiminin vazgeçilmez kaynakları olarak günümüze değin varlığını sürdürmüşlerdir. Yabancı dil öğrenimi denildiğinde ise akla ilk olarak iki dilli sözlüklerin geldiği söylenebilir. Öte yanda iki dilli sözlüklerin yeni bir dil (ikinci bir dil) öğrenilmeye başlanıldığında kullanıcısı için vazgeçilmez birer kaynakça olduğunu söylemek mümkün olsa da, bu dili öğrenen bireylerin yabancı dil seviyelerinde artış meydana geldikçe gitgide hedef dilde yazılmış tek dilli sözlüklerin tercih edilir hale geldiği görülür. Bir süre sonra ise o dili ana dil olarak kullanan bireylere yönelik hazırlanan hedef dilde yazılmış bu tek dilli sözlüklerin, bireyler tarafından en çok tercih edilen kaynakçalar haline dönüştüğü ve ne yazık ki iki dilli sözlüklerin bir yana bırakıldığı gözlemlenir. Bu durum Japoncayı yabancı bir dil olarak öğrenen bireyler için de farklı değildir. Bu noktada, yabancı dil eğitiminin vazgeçilmez araç gereçlerinden olan iki dilli sözlüklerin ilk başlarda kullanıcılar tarafından en çok tercih edilen kaynakçalar olduğunu söylemek mümkün iken, her ne sebeple bu özelliklerini yitirerek yerlerini hedef dilde yazılmış tek dilli sözlüklere bıraktığını düşünmekte fayda vardır. Bu çalışmada iki dilli sözlüklerde görülen bu problemlerin kökenine inilerek, esas sorunun ne olduğu konusu tartışılmış ve günümüz iki dilli sözlüklerinde kullanılan Tek Anlamlı Eşleştirme Metodu (Monosemic Method)’ nun bu sözlüklerde yer alan tek ve çok anlamlı sözcüklerin tamamına aynı şekilde uygulanmakta olduğu gözler önüne serilmiştir. Yapılan mevcut hatalı eşleştirmeler neticesinde, günümüz iki dilli sözlüklerinde Kavramsal Sapmalar başta olmak üzere kullanıcı açısından özellikle hedef dildeki yeni bir sözcüğü öğrenme konusunda kavramsal boyutta pek çok sıkıntının yaşandığı da tespit edilmiştir. Sonuç olarak, iki dilli sözlüklerde görülen bu sıkıntıların giderilmesi amacıyla Weinrich (1953)’ten Pavlenko (2009)’a kadar olan iki dillilik teorileri incelenerek bu teorilerin iki dilli sözlüklere modifikasyonu sağlanmış ve Çok Anlamlı Eşleştirme Metodu (Polysemic Method) olarak adlandırdığımız yeni bir metod elde edilmiştir. İki dilli sözlüklerde eşdeğerliklerin yazımı sırasından kavramsal seviyede meydana gelen bu sıkıntılarının giderilebilmesinin ise, ancak yukarıda bahsi geçen Tek ve Çok Anlamlı Eşleştirme Metodlarının sözlüklerde ele alınan sözcüklerin çok anlamlığa sahip olup olmama durumuna göre ayrımının yapılarak uyarlanmasıyla mümkün hale gelebilmektedir. Öte yandan, sözlüklerde ele alınan kelimeler ile bunların insan zihnindeki imgeleri olduğu düşünülen kavramlar arasındaki ilişkinin de irdelendiği bu çalışmanın kavram ile sözcük arasındaki bağıntıyı çok anlamlı sözcüklerde ilk kez modelleyerek ortaya koyan bir çalışma olduğundan da söz etmemiz gerekir. Kavramsal seviyede meydana gelen uyuşmazlıkların iki dilli sözlüklere ne şekilde yansıtılması gerektiğini ele alan bu çalışmanın, gelecekte basılacak olan iki dilli sözlüklerin metodolojik gelişimlerine katkıda bulunarak yabancı bir dili öğrenen bireylerin ileri seviyelere geldiklerinde dahi tercih edebilecekleri Yeni Nesil İki Dilli Sözlüklerin oluşturulmasında önemli bir rol oynayacağı ümit edilmektedir.

Keywords: