Abstract:

Köken bilgisi, bir dildeki sözcüklerin kökenini araştırır. Sözcüğün dilin en eski metinlerinde var olup olmadığı, şayet başka bir dilden alınmışsa bunun hangi dil olduğu hususları üzerinde durur. Bununla birlikte, sözcüklerin geçirdiği biçimsel ve anlamsal değişimler üzerinde çalışır. Bu çalışmada, Modern Türkçenin köken bilgisi sözlüklerinden bazıları incelenmiştir. Bu sözlükler günümüzde Türk Dili alanında akademik çalışmalar yapanların genel ilgi ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak seçilmiştir. Çalışmada ele alınan köken bilgisi sözlükleri ilk baskı yıllarına göre kronolojik olarak şu şekilde sıralanmıştır: Martti Räsänen-Versuch eines etymologischen Wörterbuchs der Türksprachen (1969), Gerhard Clauson-An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish (1972), İsmet Zeki Eyuboğlu-Türk Dilinin Köken bilgisiSözlüğü (1988), Hasan Eren-Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü (1999), Andreas Tietze-Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı (2002), Sevan Nişanyan-Sözlerin Soyağacı (2002), Tuncer Gülensoy-Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü (2006). Bu sözlüklerin her birinden ikişer madde başı seçilmiştir. Daha sonra sözlük yazarlarının bu madde başlarını açıklamak ve köken bilgisini vermek; tarihî ya da çağdaş Türk dillerindeki biçimlerini ya da alıntı olup olmadıklarını göstermek; alıntı ise hangi dile dayandığını açıklamak vb. için kullandıkları yöntemler tespit edilerek açıklanmıştır. Ayrıca kullanılan kısaltmalar ve varsa işaretler de bu açıklamaya dâhil edilmiştir. Tüm bu verilerin ışığında sözlüklerin madde başlarını ele alış biçimleri, açıklamaları ve kapsamları ile ilgili bir karşılaştırma yapmak ve bazı eksiklikleri saptamak mümkün olmuştur.

Keywords: