Abstract:

Günümüzde ilgili literatürde kuvvetler ayrılığına dayanan ve demokratik hükümet sistemleri olarak nitelendirilen başkanlık, parlamenter ve yarı-başkanlık hükümet sistemleri şeklinde üç tür hükümet sistemi bulunmaktadır. Burada kuvvetler ayrılığı, devlet otoritesinin farklı erkler arasında paylaşılması sonucu birbirlerini dengelemelerini ve denetlemelerini öngörür. Bir ülkenin hükümet sistemini, yasama, yürütme ve yargı kuvvetlerinin düzenlenişi ve aralarındaki ilişkiler belirler. Bu kapsamda Türkiye Cumhuriyeti kabul ettiği 1982 Anayasası ile ülkenin hükümet sistemini kuvvetler ayrılığına göre yapılandırmış ve bu ilkeyi anayasanın temel ilkelerinden biri haline getirmiştir. 1982 Anayasası, ilk kez kabul edildiğinde kuvvetlerin düzenlenişi ve arasındaki ilişkiler bakımından parlamenter hükümet sistemini kabul etmiştir. Daha sonraki süreçte ise 2007 yılında hükümet sistemini kökten etkileyecek şekilde anayasada bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler neticesinde ülkede nasıl bir sistem oluşturulduğu konusunda kapsamlı tartışmalar yaşanmıştır. Çünkü yapılan değişiklikle ülkenin hükümet sistemi ne bir saf parlamenter sistem olarak nitelendirilmiş ne de yarı-başkanlık sistemi olarak kabul edilmiştir. Bu tartışmaları sonlandırmak ve ülkeye yeni bir sistem getirmek amacıyla 2017 yılında anayasada tekrar köklü bir değişikliğe gidilmiş ve kendine özgü özellikleri bulunan cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini kabul edilmiştir. Bu çerçevede makalede kuvvetler ayrılığı teorisi ele alınarak, bu teoriye dayanan hükümet sistemleri incelenmiş, ardından Türkiye’nin 1982 Anayasası çerçevesinde kabul edilen hükümet sistemleri anayasada yapılan değişiklikler bağlamında incelenmiştir.

Keywords: