Abstract:

Vahiy meselesi ve mahiyeti, öteden beri İslâm âlimleri arasında tartışılan konulardan biri olmuştur. Öyle ki vahiy meselesi tefsir, hadis, fıkıh ve kimi zaman kelam âlimlerinin konusu olmuştur. Özellikle“vahy-i metluv/okunan vahy” ve “vahy-i gayr-i metluv/okunmayan vahiy” konusu, dolayısıyla Sünnet’in vahiyle ilişkisi eskiden beri tartışıla gelmiştir. İslam âlimleri, Sünnet'in vahiyle ilişkisi konusunu tartışırken farklı görüşler ortaya koymuşlardır. Sünnet'in konumunu, mahiyetini ve ona verilecek değer ve statüyü belirleme açısından İslâm âlimleri tarafından yapılan tartışmalar, oldukça önemlidir. Hemen belirtelim ki Hz. Peygamber, inen Kur'an ayetlerini tebliğ, tefsir, tebyin ve tatbik ettiği gibi din alanında bazı hüküm ve esaslar koymuş, uygulamalarda bulunmuştur. Söz konusu uygulamalarını, Kur'an dışında Allah’tan aldığı vahiy veya ilhamla mı yoksa kendi re'y ve içtihatlarından mı kaynaklandığı konusu, tartışmanın nirengi noktası olmuştur. Şayet kendi re'y ve içtihatlarından kaynaklanmışsa Allah’ın uyarı veya onayının olup olmadığı değilse; Hz. Peygamber'in tecrübelerinden, toplumun örf ve adetlerinden ya da Yahudilik ve Hıristiyanlık gibi önceki dinlerin hükümlerinden istifade ederek kendisinin şahsi kararı olarak ortaya koyduğu meselesi tartışılmıştır. İşte bu ve benzeri konular, İslam âlimleri tarafından doğru olarak izah edilmesi gereken konulardır. Kur' an ayetleriyle vahye dayalı Sünnet arasında böyle bir ayırımı yapan İslâm âlimleri, bu konuda bazı tabirler kullanmışlardır. Bu tabirlerden en yaygın olanı Kur’an’a “vahy-i metluv”, Sünnete de “vahy-i gayr-i metluv” ismini vermişlerdir. Bununla sünnetin vahiy olduğunu ima etmişlerdir. Ayrıca bu ayırım “vahy-i Celi” ve “vahy-i hafi” "vahy-i zahir" ve "vahy- batın” tabirleriyle de ifade edilmiştir. Müsteşriklerin ve onlara katılan bazı İslâm âlimlerinin yorumlarına göre ise sünnet vahiy değil, Hz. Peygamberin kişisel görüş ve yorumlarıdır. Onlara göre Hz. Peygamber, bu görüşlerinde zamanın şartlarından ve kendi tecrübesinden faydalanmıştır. Böylece, Kur’an’ın iki kapağı arasında yazılı vahiyden başka Hz. Peygambere her hangi bir vahyin gelmediğini iddia etmişlerdir. Başlangıçta da ifade ettiğimiz gibi İslâm âlimleri bu konuları tartışmış ancak ittifak edemedikleri gibi birbirlerine tamamen zıt uç noktalarda yer almışlardır. Biz, bu konuya dair ortaya çıkmış eski-yeni bazı görüşleri, ana hatları ve delilleri ile kısaca incelerken, özellikle Ahzab 33/37. ve Tahrim 66/3. ayetleri kapsamında olayı izah etmeye çalışacağız.

Keywords: