Abstract:

Uluslararası ilişkilerde devletler, uyuşmazlıklarının çözümü için ya da yeni işbilriği alanlarını tesis için kimi antlaşmalar imzalarlar. Mütareke de devletlerarasındaki silahlı çatışmaların (savaşın) durdurulması için yapılan antlaşmalardandır. Devletlerarasında akdedilen bu tarzdaki metinler, zaman içerisinde farklı hukuksal sonuçlar doğurmaya da başlamıştır. Zira 1945 öncesi ve sonrası diye iki farklı zaman aralığında “mütarekeleri” değerlendirmek daha sağlıklı olacaktır. Bu çalışmanın amacı, mütareke ya da ateşkes antlaşmalarının doğasını uluslararası hukuk perspektifinden anlamaya çalışmaktır. Böylelikle “mütareke” kavramının hukuksal açılımı yapıldıktan sonra, Birinci Dünya Savaşı sonrasında Merkezi Devletler ile yapılan mütarekelerin analizi yapılmaya çalışılacaktır. Mütareke kavramı, Barış Antlaşmasının aksine, aktif şekilde yürütülmekte olan silahlı çatışmaları gerek tüm cephelerde gerekse bazılarında durduran belgelerdir. Geleneksel anlamıyla değerlendirildiğinde, mütareke, çatışmaları durdurmakla birlikte savaş halini sona erdirmemektedir. Belli koşullar içerisinde savaşın devam etmesine imkân da tanımaktadır. Bu durum Birleşmiş Milletler Şartının yürürlüğe girmesi ile farklı bir anlam kazanmıştır. Bu bağlamda değerlendirildiğinde, 1945 öncesi döneme ilişkin olarak mütareke kavramı çalışmanın esasını oluşturacaktır. Buna mukabil, Osmanlı Devleti ile 30 Ekim 1918 tarihinde yapılan Mondros Mütarekesi’nin diğerlerinden farklı yönleri olup olmadığı tartışılacaktır. Sonuç olarak bu çalışmada, Mondros Mütarekesi’nin, salt mütareke olarak değerlendirilmemesi gerektiği aksine mütarekenin hukuksal anlamının dışına çıkan uygulama ve yorumlara konu edildiği savlanacaktır. Bu yönüyle Mondros Mütarekesi, “uygulanış” ve “yorumlanış” biçimiyle, bir işgal belgesi olarak nitelenebilir

Keywords: