Abstract:

Tarih boyunca insanoğlu temel ihtiyaçlarından olan barınma ihtiyacını önce mağaralarda, göçebe hayatta çadırlarda, yerleşik hayata geçildiğinde ise konutlarda karşılamışlardır. Coğrafya ve kültüre dayalı olarak farklılık gösteren konut tipolojileri tarihsel süreç içerisinde geçirdiği değişimle her zaman mimari, sosyoloji, psikoloji ve daha birçok bilim dalının araştırma konusu olmuştur. Tarihsel süreç içerisinde sofasız, dış sofalı, iç sofalı, orta sofalı plan tipi gibi farklı plan tipolojileri ile sınıflandırılan geleneksel Türk evinin bir parçası olarak geleneksel Konya evi de iç sofalı ve hayatlı evler olarak gruplandırılmaktadır. Mekânsal nitelik, ihtiyaçlar ve ilişkiler bağlamında sürekli bir değişimin içinde olan konut mimarisinde geleneksel konut tipolojilerinin incelenmesi, çözümlenmesi ve belgelenmesi literatüre sağlayacağı katkı açısından önem taşımaktadır. Mimaride mekânların birbiriyle olan ilişkilerini ve bir araya geliş şekillerini, mekânsal çözümlemelerini inceleyen mekân morfolojisi üzerine yapılan çalışmalar konut özelinde giderek artmakta ve yeni tekniklerle kendisini geliştirmektedir. Morfolojik analiz yöntemlerinden olan Mekân Dizimi de, toplumlar arasındaki kültürel farklılıklara bağlı olarak ortaya çıkan yaşam şekillerinin mekân kurgusuna etkileri üzerinde tespitlerde bulunmak amacıyla kullanılan bir araştırma yöntemidir. Konya’da geç Osmanlı dönemi geleneksel Konya evlerinin morfolojik analizini yapmayı amaçlayan bu çalışmada, çalışma kapsamında incelenecek evler üzerinde mekan dizim yöntemi ile mekânsal ilişkiler çözümlenecek, konut tipolojileri değerlendirilecektir. Ele aldığı örnekler açısından dönemsel bir tespit çalışması olması araştırmayı değerli kılmaktadır.

Keywords: