Abstract:

Tarih boyunca İslamiyet’i bir din olarak kabul eden toplumlarda siyasi, sosyal, ekonomik, coğrafi vb. sebeplerden dolayı çeşitli İslami yorum ve fikir akımları ortaya çıkmıştır. İslamiyet’in Türkler arasında kabul edilmesinden sonra, merkezine insan sevgisi ve hoşgörüyü koyan tasavvuf ve sufilik ekolü Türk dünyasında önemli bir gelişim imkânı bulmuştur. Günümüzde hâlâ geçerliliğini koruyan bu Türk İslam anlayışının ilk tohumlarının atıldığı Doğu Türkistan bölgesinde, tasavvuf öğretisini ön planda tutan birçok eser kaleme alınmıştır. Bunlardan biri de Tezkire-i Hazret-i Hvoca Muhammed Şerif Büzürg-var Bu Turur adlı risâledir. Lund Üniversitesindeki Gunnar Jarring koleksiyonu içerisinde yer alan bu tezkire Prov. 327’ye kayıtlı iki tezkireden biri olup toplamda 48 sayfa’dır. Her sayfası 13 satırdan meydana gelen eserin ölçüleri 21,5x16 cm’dir. Molla Abdülkadir Yarkendî tarafından 1915 yılında çoğaltılan bu elyazması, temiz ve kullanıma uygun olup misyoner cerrah Gustaf Raquette’nin eski eşi Hanna Raquette tarafından Lund Üniversitesi kütüphanesine hediye edilmiş ve Gunnar Jarring tarafında koruma altına alın¬mış¬tır. Tezkirenin kelime dünyası çoğunlukla Türkçe olmakla birlikte az sayıda da olsa Arapça ve Farsça alıntı kelimeler de bulunmaktadır. Allah’ın hayırlı isimleri ve O’na şükür ile başlayan bu el yazması eserde, Tezkire-i Hazret-i Hvoca Muhammed Şerif Büzürg-var hazretlerinin yedi yaşında yetim kalması ve annesini kaybetmesinden sonra yaşadığı sıkıntılı hayatı, rüyasında Satuk Buğra Hanı görmesi ve onun yol göstermesiyle tasavvuf yoluna girişi, müslümanlara yardım edişi ve bu esnada yaşadığı ilginç hayat hikâyesi anlatılmaktadır. Bu makalede, Molla Abdülkadir Yarkendî tarafından 1915 yılında çoğaltılan ve misyoner cerrah Gustaf Raquette’nin eski eşi Hanna Raquette tarafından Lund Üniversitesi kütüphanesine hediye edilen Tezkire-i Hazret-i Hvoca Muhammed Şerif Büzürg-var Bu Turur adlı eserin konusu, dil incelemesi, çeviri yazısı ve kelime dünyası üzerinde durularak ve birtakım değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Keywords: