Abstract:

Göktürk yazıtlarının Vilhelm Thomsen ve Wilhelm Radloff ile başlayan okuma ve anlamlandırma çalışmaları günümüze kadar devam etmiş, yerli ve yabancı Türkologlar tarafından müstakil metin neşirleri yapılmış, çeşitli okuma ve anlamlandırma denemeleri gerçekleştirilmiştir. Yüz yirmi yıldan fazla bir zamandır yapılan bu değerli çalışmalar, Türkçenin eski metinlerinin okunması ve anlamlandırılmasında büyük bir mesafe kat edilmesine yardımcı olmuş, ileride yapılacak çalışmalara ışık tutmuştur. Bununla beraber yazıtların Türkiye Türkçesine aktarılması konusunda hâlâ sorunlar bulunmaktadır. Nitekim Kül Tigin yazıtının güney yüzünün 8. satırı ile Bilge Kağan yazıtının kuzey yüzünün 6. satırında geçen sözcük öbeği hakkında bazı araştırmacılar ve yayıncılar farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. Bu çalışmada hususiyle Kül Tigin yazıtının güney yüzünün 8. satırı ile Bilgi Kağan yazıtının kuzey yüzünün 6. satırında geçen ‘tok arkuk’ sözcük öbeğindeki ‘tok’ ve ‘arkuk’ sözcükleri üzerinde durulmuştur. Öncelikle bu sözcüklerle ilgili okuma ve anlam denemelerine temas edilecek, ardından Türkçenin tarihî ve çağdaş metinlerinden hareketle görüşlerimiz ortaya konulacaktır. Çalışmayla elde edilen tespitler, değerlendirme ve sonuç bölümünde maddeler hâlinde verilmiştir. Sonuç olarak makalede, “Türük : bod(u)n : tok (a)rk(u)k s(e)n : açs(a)r : tos(ı)k öm(e)z s(e)n : bir : tods(a)r : açs(ı)k : öm(e)z s(e)n” cümlesi üzerindeki mevcut teklifler eleştirel bir gözle tekrar değerlendirilecek ve hususiyle cümlenin anlamı hakkında yeni öneriler getirilecektir.

Keywords: