Özet:

Göktürk Yazıtları, Türk dili ve edebiyatı için olduğu kadar Türk kültürü için de büyük önem taşımaktadır. Yazıtlarının Vilhelm Thomsen tarafından okunuşundan bugüne kadar yazıtlar üzerinde birçok çalışma yapılmıştır. Thomsen ve Radloff ile başlayan okuma ve anlamlandırma çalışmaları günümüze kadar devam etmiş, gerek yerli ve gerekse yabancı Türkologlar tarafından yazıtlar üzerine müstakil metin neşirleri yapılmış, çeşitli okuma ve anlamlandırma denemeleri gerçekleştirilmiştir. Bu yöndeki çalışmalar günümüzde de devam etmektedir. Bu çalışmalarla yazıtlardaki birçok mesele çözüme kavuşmuş veya kavuşmaktadır. Özellikle yazıtların anlamlandırılması çalışmaları, taşlardaki dilin anlam zenginliğinin ortaya konulması açısından son derece önemlidir. Kül Tigin yazıtının Güney yüzünün 6. satırı ile Bilge Kağan yazıtının Kuzey yüzünün 4. satırında geçen iki ibare hakkında birçok yayıncı ve araştırmacı farklı görüşler ileri sürmüştür. Yazıtlardaki bu satırlarda geçen “Bir kişi : y(a)ň(ı)ls(a)r : ug(u)şı : bud(u)nı : bisükiňe : t(e)gi : kııdm(a)z : (e)rm(i)ş” kısmı metinler üzerine inceleme yapan bu yayıncılar ve araştırmacı tarafından ‘bişükiñe’ ve ‘kııdmaz’ sözcüklerinin yapısının farklı değerlendirilmesi veya anlaşılması nedeniyle farklı şekillerde anlamlandırılmıştır. Bu makalede cümle “Bir kişi : y(a)ň(ı)ls(a)r : og(u)şı : bud(u)nı : bisükiňe : t(e)gi : ıkıdm(a)z : (e)rm(i)ş” şeklinde okunacak ve tartışmalı ifadelerin çözüm yolları ayrıntılarıyla işlenecektir. Sonuçta, bu cümle üzerinde şimdiye kadar yapılmış teklifler eleştirel bir gözle tekrar değerlendirilecek ve cümlenin anlamı üzerinde yeni bir öneri getirilecektir.

Anahtar Kelimeler: