Abstract:

Türkçe derslerinde öğrencilerin anlama ve anlatma becerilerini geliştirmek, onlara temel becerileri kazandırmak ve ana dilinin inceliklerini ve zenginliklerini göstermek büyük ölçüde metinler aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Ders kitaplarına metin önerisinde bulunmaya yönelik çalışmalar, köklü bir edebî geçmişe sahip Türk edebiyatının seçkin örneklerinden Türkçe dersinde faydalanmaya imkân sağlayacaktır. Bu düşünceden hareketle bu çalışmada Orhan Veli’nin kaleme aldığı manzum Nasrettin Hoca fıkraları arasından seçilen beş metin, ortaokul Türkçe ders kitaplarında kullanılabilirlik açısından doküman analizi ile incelenmiştir. Seçilen beş manzum fıkra; tema-konu, okuma, konuşma ve yazma öğrenme alanları ve bu alanların kazanımları, dil bilgisi konuları, söz varlığını zenginleştirme ve sınıf seviyesi bakımından değerlendirilmiş; böylelikle bu metinlerin Türkçe ders kitapları için kaynak metin olarak nasıl kullanılabileceği ortaya konmaya çalışılmıştır. İncelenen fıkraların Millî Kültür temasındaki “Türk Büyükleri” ve Duygular temasındaki “Mizah” alt temalarında kullanılabileceği, okuma, konuşma ve yazma becerilerini ve onlara ait kazanımları gerçekleştirilmeye katkı sağlayacağı, söz varlığını geliştirebilecek nitelikte olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bu metinlerin “kelime yapıları, yapım ve çekim ekleri, kelime türleri, fiil çekimleri, fiillerde anlam ve zaman kayması, ek fiil, birleşik zamanlı fiil çekimleri, fiil çatıları, fiilimsiler, isim ve sıfat tamlamaları, cümlenin ögeleri, yüklemin türüne ve yerine göre cümleler, yapıları ve anlamları bakımından cümleler” konularını kavratmak için kullanılabilecekleri belirlenmiştir.Sonuç olarak Orhan Veli’nin manzum olarak kaleme aldığı ve bu çalışma kapsamında incelenen beş Nasrettin Hoca fıkrası, ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer verilebilecek metinlerdir. Bu metinler hem kısa ve özlü yapıları, mizahi yönleri, söz varlığı unsurları ile Türkçe dersinin hedeflerini gerçekleştirmede hem de kültürün yeni nesillere aktarımını sağlamada etkili ve verimli olarak kullanılabilirler.

Keywords: