Abstract:

Bulgarca köken bakımından Hint-Avrupa dil ailesinin, Slav dilleri alt kolunun, Güney Slav grubunun, Güneydoğu Slav dillerinin bir üyesidir. Bu dil hem fonetik açıdan hem de morfolojik açıdan farklı bir yapıya sahiptir. Fiil, zaman ve kişi kavramlarıyla ilişkili çekimli durumdaki morfolojik yapıdır. Bulgarcada fiillerin girift bir hâl arz ettiği görülmektedir. Bulgarcada fiillerin zaman sisteminde çekimlenmesi dokuz zamana bağlı olarak gerçekleşir: Şimdiki zaman (сегашно време), bitmiş geçmiş zaman (минало свършено време-аорист), bitmemiş geçmiş zaman (минало несвършено време-имперфект), belirsiz geçmiş zaman (минало неопределено време-перфект), geçmişte önceki zaman (минало предварително време-плусквамперфект), gelecek zaman (бъдеще време), gelecekte önceki zaman (бъдеще предварително време), geçmişte gelecek zaman (бъдеще време в миналото), geçmişte önceki gelecek zaman (бъдеще предварително време в миналото). Belirttiğimiz dokuz zamanın biri merkez konumdadır. Diğer zamanların biçimlenmesinde belirleyicidir. Bu zaman şimdiki zamandır. Duruma bir başka açıdan yaklaşalım. Bulgarcada fiillerin üç temel özelliği bulunmaktadır: İlki, mastar (infinitive) hâlinin mevcut olmaması, ikincisi, fiillerin bitmiş (perfective / свършен вид) veya bitmemiş (imperfective / несвършен вид) görünüşte olması ve son olarak da üç çekim kategorisinin (birinci çekim, ikinci çekim, üçüncü çekim) bulunmasıdır. Belirttiğimiz üç özelliğin ikisi de (mastar hâlinin mevcut olmaması ve üç çekim kategorisi) doğrudan doğruya şimdiki zamanla bağlantılıdır. Bulgarcadaki şimdiki zamanın merkezdeki konumuna ilişkin söylediklerimizin boyutunu daha da ileri taşıyabiliriz. Bu zaman aynı zamanda çekimsiz eylemler (sıfat-fiil / причастие, zarf-fiil / деепричастие, isim-fiil / отглаголни съществителни) ü zerinde d e e tkilidir; hatta aktif (действителен), pasif (страдателен) ifadelerde de etkilidir. Çalışmamızda Bulgarcadaki zamanlar şimdiki zamanın merkezdeki konumuyla incelenecektir.

Keywords: