Abstract:

Değişik açılımlara, yorumlara imkân tanıyan mekân, insanla arasında kurulan bağ ile özellikle üzerinde durulması gereken bir yapıdır. Toplumsal olaylara, insan hallerine sahne olması, onları barındırması, bu olaylara yön ve şekil vermesi bakımından sosyolojik bir gerçekliğe de sahiptir. Son dönem Türk öykücülüğünde mekân bu önemini devam ettirir. Özellikle 1980 sonrası ülkede yaşanan gerek siyasî gerekse toplumsal olaylar nedeniyle Türk öykücülüğünde mekân ayrı bir öneme sahiptir. Bunalan, sıkılan, yalnız kalan, tutunamayan birey, mekânla bütünleşir, kendisini mekânla birlikte ifade eder. Çocukluğunun geçtiği mekânlar, birey için içinde bulunduğu psikolojik durumdan bir çıkış noktasıdır. Bazen bir nefes alma, bazen yüzleşme bazen de değişimin en açık şekilde görüldüğü mekân, son dönem Türk öyküsünde canlı bir işlevsellikle yer alır. Bazı öykülerde sentezi hızlandıran bir katalizör olarak da kullanılan mekân, öykü kişilerinin hayatı sorguladığı, anlayış farklılıklarını ortaya koyduğu bir araç olarak kullanılır. Kapalı mekânların sıklıkla tercih edildiği son dönem Türk öyküsünde, öykülerin yazıldığı dönemin insan yapısını görmek mümkündür. Bu çalışmada 1980 sonrası Türk öyküsünde mekânın işlevsel özellikleri, mekân – insan, mekân – toplum, mekân – hayat gibi açılardan ele alınarak Türk öykücülüğünün mekân algısı ortaya konmaya çalışılacaktır. Çalışmada bu dönemde kitap olarak yayımlanan öykü kitaplarından özellikle öne çıkan öykücülerden yola çıkılarak, mekânın kurguya olan etkisi üzerinde durulacaktır. Çalışma sonucunda Türkiye’nin siyasî ve toplumsal yaşantısında mekânın etkisi, öyküler üzerinden açıklanmaya çalışılacaktır.

Keywords: