Abstract:

Gazel, kadınların aşk üzerine güzel konuşmaları anlamına gelen bir nazım şeklidir. Klasik Türk Edebiyatında gazel nazım şeklinde meşhur şiirler yazılmıştır. Klasik Türk edebiyatında gazelin konusu aşk, şarap ve güzelliktir, ancak en çok aşk konulu gazeller yazılmıştır. Türk edebiyatına gazel İran edebiyatından geçmiştir. Klasik Türk edebiyatında birçok şair İranlı şairlerden etkilenmiştir. Bu etkilenme ile birlikte yepyeni bir tarz olan Sebk-i Hindi ortaya çıkmıştır. Klasik Türk edebiyatı şairleri, İran edebiyatı Sebk-i Hindi şairlerinden olan Örfî’i Şîrâzî, Şevket-i Buhârî, Kelîm-i Kâşânî, Emir Hüsrev-i Dehlevî, Bîdil ve Sadî-i Şîrâzî’den etkilenmişlerdir. Klasik Türk edebiyatında her yüzyılda farklı şairler meşhur eserler yazmışlardır. Türk edebiyatında ilk Türkçe gazel örnekleri XII. ve XIII. yüzyılda verilmiştir. Klasik Türk edebiyatında ilk gazeller lirik olarak Hoca Dehhânî tarafından yazılmıştır. XV. Yüzyılda Şeyhî, Ahmed Paşa ve Necatî gazel şairleridir. XVI. Yüzyılda Fuzûlî ve Zâtî; XVII. Yüzyılda Nef’î, Nailî, Neşatî; XVIII. Yüzyılda Nedîm, Şeyh Galîb’dir. Gazel, özellikle XVII. Yüzyılda altın çağını yaşamıştır. Urdu edebiyatında da gazel nazım şekline önem verilmiştir. Klasik Türk edebiyatında gazel nazım şeklinin anlamı Urdu edebiyatı ile aynıdır. Urdu edebiyatında da Klasik Türk edebiyatında olduğu gibi gazelin en önemli konusu aşktır. Ayrıca tasavvuf, felsefe ve irfan konuları da işlenmiştir. Urdu edebiyatında gazel XVI. ve XVII. Yüzyıllarda gelişmiştir. İlk gazel şairi XVI. Yüzyıl şairi Muhammmed Kuli Kutb Şah’tır. Urdu edebiyatının diğer önemli gazel şairleri Mir Taki Mir, Mir Dard, Mumin, Mirza Gâlib, Zauk ve Dağ’dır.

Keywords: