Abstract:

Alp-Himalaya kuşağı üzerinde yer alan Türkiye’de can ve mal kaybına neden olan şiddetli depremlerin meydana geldiği bilinmektedir. Bu araştırmaya konu olan Erciş şehri, depremsellik bakımından Türkiye’nin en çok sarsılan alanlarından biri olan Van Gölü Havzası’nda yer almaktadır. 1.derecede deprem sahası içerisinde kalan Erciş şehri ve yakın çevresinde, tarihi süreçte önemli sayıda insan ve eserlerine zarar veren, dolayısıyla afete dönüşen depremler vuku bulmuştur. Meydana gelen depremlerin afet halini almasında etkili olan en önemli faktör yerleşme yerlerinin seçilmesinde yapılan yanlışlıklardır. Günümüz Erciş şehri, Van Gölü seviye değişmelerine bağlı olarak oluşan gölsel çökeller ile Zilan Çayı ve kollarının getirdiği farklı boyutlardaki materyallerin ardalanmasından meydana gelen Erciş Ovası üzerinde kurulmuştur. Depremsellik açısından zayıf olan bu zeminlerde yeraltı suyu seviyesi yüzeye yakındır. Bu zeminler deprem esnasında sıvılaşmayı kolaylaştırmakta, dolayısıyla depremdeki hasarı arttırmaktadır. Yörede vuku bulan depremlerin afete dönüşmesinde yapılarda yanlış malzeme kullanımı, yapıların kat sayısı ve depreme uygun yapı teknolojisinin yeterince kullanılmaması da etkili olmaktadır. 2011 Van depremleri, Van Gölü Havzası’nın genelinde hem şehirsel hem de kırsal alanlarda etkili olmakla birlikte en büyük hasarı yoğun nüfus ve yapıların olduğu Van ve Erciş şehirlerinde meydana getirmiştir. Depremde büyük bir yıkım yaşayan Erciş şehrinde depremin en büyük zararı şüphesiz can kayıplarıdır. Erciş’te depremin neden olduğu can kaybı 477 kişidir. Diğer bir yıkım da insanların hayatını sürdürdüğü konutlarda meydana gelmiştir. Nitekim depremde şehirdeki konutların %75’i (%24’ü ağır hasarlı) çeşitli derecelerde olmak üzere hasara uğramıştır. Depremlerde işyerleri ve hayvan barınakları da büyük hasara uğramıştır. Nitekim, işyerlerinin %84’ünde (%31’i ağır hasarlı), ahırların %86’sında (%55’i ağır hasarlı) farklı derecelerde hasar meydana gelmiştir. Bu çalışmada, Van ilinde 2011 yılında meydana gelen depremlerin Erciş yerleşmesi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Depremin Erciş’te yapılarda meydana getirdiği hasar (ağır, orta, az hasarlı) tespit edilmiş ve hasar dağılışı mahalle bazında haritalandırılmıştır. Bu dağılış haritalarından yararlanarak zemin ve yapı özellikleri ile hasar durumu arasındaki ilişki ortaya konmaya çalışılmıştır.

Keywords: