Abstract:

Bu çalışmanın amacı şiirbilimin temel ilkeleri ve Jakobson’un dilin şiirsel işlevi modeline dayanarak şiir metinlerinin hangi öğelerden oluştuğunu saptamak ve buna bağlı olarak Türkçe ders kitaplarında yer alan şiirlerin şiir türüne uygunluğunu belirlemektir. Jakobson’un şiirsel işlev terimiyle betimlediği şiir dilinin farklılığı hem anlatım hem içerik düzleminde kendini gösterir. Şiirsel işlevin önceliği iletinin gönderdiği içeriğe değil, onun yapılanma biçimine odaklanmasıdır. Bunu yapmak için iletide yer alan içerik bastırılır. Şiirde kimi koşutluklar, kimi yan yana getirmeler yeni bir anlamlama dizgesi oluşturmak için yapılanır. Çalışmada ikinci kademe Türkçe ders kitaplarında yer alan şiirler, belirtilen özellikler açısından içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Buna göre söz konusu şiirlerin şiirsel dilin özelliklerini yetersiz derecede içerdiği görülmüştür. Şiirlerin birçoğunun tema ve konu kaygısıyla seçildiği anlaşılmıştır. Öğrenci çalışma kitabında ve öğretmen kılavuz kitabında bulunan etkinlikler de şiirin öncelikli boyutlarının uzağındaki etkinliklerdir. Bu nedenle Türkçe ders kitaplarında yer alan şiirler öğrencilere şiir türünün özelliklerini kavratmada, dilin sanatsal kullanımına ilişkin olgun örnekler sunmada ve dolayısıyla dilin yeni bir kullanım alanını öğretme konusunda son derece zayıf kalmış metinlerdir. Bu şiirlerin ayrıca Türkçe öğretiminin hedefleri, temel becerileri, üst becerileri ve kazanımlarıyla örtüşmediği de saptanmıştır. Türkçe ders kitaplarına içinde şiirsellik oranının yüksek olduğu metinlerin konulması ve etkinliklerin şiir türünün özellikleri dikkate alınarak yapılandırılması önerilmektedir.

Keywords: