Abstract:

Çeviriyi toplumsal ve kültürel bir olgu olarak kabul eden yaklaşımların ortaya çıkması ve benimsenmesiyle birlikte, gerek çevirinin çıkış noktası olan kaynak metni gerekse erek kültür için üretilen çeviri metnini kuşatan unsurlar görünür ve incelenir hale gelmiştir. Çeviriyi incelemeye yönelik yapılacak bir metin çözümlemesinde artık hem kaynak hem de erek metni ortaya çıkaran ortam, metnin kullanım amacı, hedef kitlesi, metin yazarının arka planı gibi etkenler göz önüne alınmaktadır. Bu noktada, kaynak metnin okuru, yorumlayıcısı ve erek metnin yazarı olarak çevirmenin rolü ve görünürlüğü de inceleme konuları arasında yerini almıştır. Yazın çevirisi eserlerinde çevirmenin görünürlüğünün özellikle metnin alımlanmasında etkili olan yan metinsel ögeler ile gün yüzüne çıktığı söylenebilir. Bu bağlamda bu çalışmanın bütüncesini Vladimir Nabokov’un Pale Fire adlı eserinin çevirisinde yer alan yan metinsel öğeler oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı, ana metni kuşatan yan metinsel unsurlar üzerinde çevirmenin varlığını irdelemek ve somutlaştırmaktır. Bu doğrultuda, ilk olarak kaynak metin, kaynak metin yazarı, çevirmen ve erek metin araştırma kapsamını oluşturan yan metinsel unsurlar ve çevirmen görünürlüğü çerçevesinde incelenmiştir. Ardından, çeviri ediminde yan metinsel öğelerin işlevi ele alınarak, çevirmenin varlığı ve bulunuşu, erek metinde yer alan çevirmen önsözü ve notları özelinde ve ilgili kuramsal yaklaşımlar çerçevesinde tartışılmıştır. Bu incelemenin, erek okurun çeviriyi algılamasında yönlendirici rol oynayan ve bu anlamda çeviri incelemesinde göz önünde bulundurulması gereken yan metinsel öğelere dikkat çekeceği, söz konusu öğeler aracığıyla erek metinden süzülen çevirmen portresi ve bunun okur üzerinde yaratabileceği muhtemel etkileri ortaya koyabileceği düşünülmektedir.

Keywords: