Özet:

Kur’ân-ı Kerîm’in Arapça bilmeyenler tarafından anlaşılması amacıyla yazılan meâller bir nevi tefsir sayılırlar. Zira her çevirmen Kur’ân’dan anladığını hedef dile aktarma gayreti içerisindedir. Kur’ân’ın mesajının hedef kitleye doğru ve sağlıklı bir şekilde ulaştırılmasının temel şartlarından biri de çevirmenin Kur’ân’da geçen müşterek lafızların anlam alanına hâkim olmasıdır. Bu açıdan çevirmenin çokanlamlı lafız barındıran âyetleri hedef dile çevirirken azami çaba sarf etmesi gerekmektedir. Yüce Allah’ın mu’ciz kelamı olan Kur’ân’ın her harf, kelime ve cümlesi müstakil olarak incelenmeye değerdir. Zira harfe yüklenen her farklı görev, kelimede tercih edilen her farklı vecih, yeni bir anlamın ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Dolayısıyla bu konuda isâbetli olmayan bir tespit, Kur’ân’ın yanlış anlaşılmasına ve yorumlanmasına neden olacaktır. İşte bu çalışmada Kur’ân’daki çok anlamlı fiillerden biri olan e-h-z fiili ve türevlerinin Türkçe meâllere ne şekilde aktarıldıkları incelenmiştir. Bu amaçla Abdulbaki Gölpınarlı, Abdullah Parlıyan, Ahmet Tekin, Ahmet Varol, Ali Bulaç, Bayraktar Bayraklı, Cemal Külünkoğlu, DİB Heyeti, Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hasan Basri Çantay, Mustafa İslamoğlu, Ömer Nasuhi Bilmen, Süleyman Ateş, Şaban Piriş, Ümit Şimşek ve Yaşar Nuri Öztürk’ün meâli olmak üzere toplamda on altı meâl hem vücûh/nezâir ilmi açısından hem de Türkçe ifade biçimi açısından mukayese edilmiştir. Bu minvalde ilk önce bu fiilin sözlük anlamları farklı lügatlerden araştırılmış, ardından bu fiilin Kur’ân’daki anlamları vücûh/nezâir kitaplarından tespit edilmiştir. Tespit edilen bu farklı anlamlar tefsirlerden de desteklenmeye çalışılmıştır. Bu araştırmalar neticesinde e-h-z fiilinin Kur’ân’da almak/elde etmek temel anlamının dışında ceza vermek, kabul etmek ve hapsetmek anlamlarında kullanıldığı konusunda ittifâk sağlandığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte kimi vücûh/nezâir ve tefsir kitaplarında bu fiile söz konusu anlamlar dışında öldürmek, yakmak ve helâl saymak gibi daha başka anlamların da verildiği görülmüştür. Bu çalışma neticesinde e-h-z fiilinin ittifâk edilen anlamlarının meâllere ekseriyetle doğru yansıdığı görülmekle birlikte Türkçe ifade açısından bazı meâllerde ciddi problemlerin olduğu saptanmıştır. Bu fiilin üzerinde ittifâk edilmeyen kimi manalarının da bazı meâllerde tercîh edildiği ve bu nedenle mananın hatalı/eksik aktarıldığı gözlenmiştir. Bazı meâllerde ise bu fiilin, lafzına bağlı kalınarak ya da Arapça okunduğu şekliyle latinize edilerek çevrildiği ve bu nedenle mananın muğlak bir şekilde Türkçe’ye aktarıldığı görülmüştür. Diğer taraftan bu fiilin birlikte kullanılmış olduğu kelimelerle kazanmış olduğu yeni/özel anlamlarının meâllere doğru aktarıldığı; ancak çoğu meâlde Türkçe anlatım biçimine uygun olmayan ifadelerin kullanıldığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler: