Abstract:

Hava kirliliğinin önlenmesi için alınacak tedbirlerin yeterliliği, meteorolojik parametrelerin yıl içindeki salınımlann tam olarak saptanması ve yörenin topografik koşullarının iyi bilinmesiyle mümkün olabilir. Böylece hangi hava koşullarının, hava kirliliğini ne kadar etkileyebileceği önceden bilineceğinden, kirlenmeye neden olan emisyon kaynaklarının programlanmış kontrolleri de sağlanabilecektir. Kütahya, kentte hava kalitesi ölçümlerinin başladığı 1989 yılından itibaren Türkiye’nin havası en kirli illeri arasında, ilk sıralarda yeralmaktadır. Bu araştırmada Kütahya’nın topografik ve klimatik özellikleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Ölçüm yapılan tüm yıllara ait istatistiklerin değerlendirilmesi ve bunların topografik ve klimatik parametrelerle ilişkilendirilmesi sonucunda bazı önemli bulgular elde edilmiştir. Kentteki hava kirliliğinin önlenmesi için alınacak tedbirlere temel oluşturacağını düşündüğümüz bu bulgulara göre, kentin içerisinde yer aldığı Kütahya Ovası’nın hava sirkülasyonunun güç olduğu, çevresi dağlarla kuşatılmış havza jeomorfolojisine sahip olması ve orografik hatların hakim rüzgar yönüne dik uzanması başlıca topografik olumsuzlukları oluştururken; yine jeomorfolojik yapının denetlediği dinamik kökenli inversiyon oluşumları, emisyon miktarının artış gösterdiği kış aylarında yerel basınç değerlerinin ve nem oranının yüksek, sisli ve kapalı günler sayısının fazla olması, hakim yön olan WNW rüzgarının endüstriyel ve ısınma kaynaklı emisyonları şehir üzerinde biriktirmesi ve kuvvetli rüzgarlı gün sayısının az olması ise kentte hava kirliliğinin etkilerini artıran başlıca klimatik olumsuzluklar olarak tespit edilmiştir. Bunların yanı sıra en fazla yağışın, emisyon miktarının da yüksek olduğu kış aylarında gerçekleşmesi ve kentteki hava kirliliğinin dağıtılmasında etkili yön olan güney sektör rüzgarlarının, aynı zamanda yıl içinde en hızlı esen rüzgar olmaları hava kirliliğini olumlu etkileyen klimatik özellikler olarak belirlenmiştir. 

Keywords: