Özet:

Sese dayalı bir etkinlik olan ve insanlar arasında iletişim sağlayan konuşma eylemi, Türkçe eğitiminin temel becerileri arasında yer alır. Türkçe dersleri ana dili doğru, etkili ve güzel kullanma ilkesini temel aldığından bu becerinin geliştirilmesi her zaman için önem arz etmektedir. Bu çalışmada Türkçe ders kitapları konuşma eğitimi açısından incelenmiştir. Araştırma nitel çalışma yöntemlerinden olan doküman incelemesi modelindedir. Konuşma eğitimine yönelik veriler 2013-2014 Eğitim - Öğretim Yılı içinde MEB’e bağlı okullarda okutulması karara bağlanan Türkçe ders kitapları (6, 7 ve 8. Sınıflar) aracılığıyla elde edilmiştir. İncelenen ders kitaplarında bazı amaç ve kazanımlar ile yöntem ve tekniklere sıklıkla bazılarına ise az yer yer verildiği tespit edilmiştir. 6 ve 7. Sınıf ders kitaplarında “Hazırlıklı konuşmalar yapma”, 8. Sınıf ders kitabında ise “Konuşma kurallarını uygulama” en çok tekrar edilen amaçtır. Yöntem ve teknikler konusunda ikna edici konuşma yöntemi, kendisini başkasının yerine koyarak konuşma yöntemi, serbest konuşma yöntemi; eleştirel konuşma yöntemi, hafızada tutma tekniği 7 ve 8. Sınıf ders kitaplarında bulunmayan uygulamalardır. Değerlendirme durumu açısından ise kitaplar birbirine benzer özellikler göstermekte; öğrencilerin hem kendilerini hem de akranlarını değerlendirmelerine olanak sağlanmaktadır. Bunun yanı sıra bütün kitaplarda her temanın sonunda öğretmen ve öğrenciler tarafından doldurulması gereken formların bulunduğu; değerlendirmelerin genellikle yazılı şekilde yapıldığı görülmektedir. Sonuç olarak konuşma becerinin kavratılmasında amaç ve kazanımlar ile yöntem ve tekniklere bakımından dengeli bir dağılıma yer verilmeli, değerlendirme çalışmalarında sözlü uygulamalardan da yararlanılmalıdır.

Anahtar Kelimeler: