Özet:

Osmanlı Devleti’nin son döneminde dini alanda önemli derecede anlayış değişimi söz konusudur. Bu değişimin bazı açılardan günümüzdeki dini anlayışı de etkilediği düşünülebilir. Dolayısıyla halk nezdinde günümüzdeki din düşünceyi anlayabilmek için, bu anlayışın tarihi temellerine inmek gerektiğini düşünüyoruz. Tarihi temelleri incelediğimizde günümüz dini anlayışları tahlil etmemizde yardımcı olacağı gibi, tarihten günümüze uzanan sosyal yaşamdaki dini anlayışın geçirdiği safhaları da görebileceğimizi düşünüyoruz. Osmanlı’nın son döneminin dini anlayışını tespit edebilmek için, bu dönemde yazılan ilmi kitap veya risalelere müracaat etmek, halk nezdindeki dini algıyı tespit etmeyi zorlaştıracaktır. Zira söz konusu kitabın müellifi halk anlayışını yansıtmaktan ziyade teorik olarak klasik kaynaklarda zikredilen hususları ele almaktadır. Bundan dolayı ilmi kitap veya makaleyi incelemek yerine, halkın anlayışını yansıtan, sosyal hayata dair pek çok konuyu içeren bilgi kaynağına müracaat etmenin daha isabetli yorumlar için gerekli olduğunu düşünüyoruz. Bunun için de Yeni Adana gazetesinin ilk yıllarındaki sayılarını incelediğimizde halkın dini anlayışını yansıtan haber, köşe yazısı vb. yazıların mevcut olduğunu gördük. Bu yazılar ışığında Adana’daki halkın din anlayışını tespit etmeye gayret edeceğiz. Daha sonra bu yazıları klasik kaynaklardaki bilgiler ile mukayese edip, gazetedeki yazıların ve dolayısıyla halkın din anlayışının ne kadar ilmi olup olmadığını tespit etmeye çalışacağız. Çalışmamızın ilerleyen aşamalarında ise bu anlayışın varsa günümüzdeki dini anlayışlara etkisi ve söz konusu anlayışların geçirdiği evrilmeleri aktarmaya gayret edeceğiz.

Anahtar Kelimeler: