Özet:

Hüsün-kubuh konusu, temelde bu sıfatların fiillerde zâtî olarak mı şeriatın bildirmesi ile mi bulunduğu Mutezile ile Ehl-i sünnetin Eş’arî ve Mâturîdî ekolleri arasında tartışılmıştır. Mutezile dinin temellendirilmesi için adâlet, doğru, zulüm, yalan gibi fiillerin zâtî olarak iyi veya kötü olması gerektiğini, dolayısıyla bu değerlerin aklen bilindiğini söylemiştir. Eş’arî ekolü ise fiillerin bu değerleri şeriatın emir ve nehyiyle kazandığını bu sebeple aklî olmadığını söylemiştir. Mâturidî ekolü ise fiillerin bu sıfatları taşıdığı, aklın da bunları bilebileceği görüşleriyle Mutezile’ye, hüküm verenin Allah olduğu görüşleri ile de Eş’arîler’e yakın beyanda bulunmuşlardır. Hanefî fıkıh usûlünün klasik döneminin bu konudaki tavrı ise farklılık göstermiştir. Irak ekolüne mensup fakihler Mutezilî görüşü benimserken, Mâverâünnehir ekolü ise Debûsî ile birlikte Mutezilî düşünceden ayrılıp, Ehl-i sünnetleşmeye başlamıştır. Bu çalışmada Debûsî’nin bu konudaki tavrının ne olduğu ve Hanefî fukahasının söz konusu yol ayrımında Mâturîdî kimliği kazanmasının esas olarak Serahsî ve Pezdevî ile olduğu gösterilecektir. Ayrıca Serahsî ve Pezdevî’nin, Debûsî’nin konu anlatma sisteminden nasıl etkilendikleri ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler: