Atıf Sayısı
4
Görüntüleme
160
İndirme
77
Kaynaklar bize Hanefî usûlünde Irak ve Semerkant meşayihi olmak üzere iki farklı grubun takip edildiğini gösterir. Ancak zamanla Irak meşâyihini takip eden anlayış hâkim Hanefî geleneğini oluşturmuştur. Bu durum daha ziyade Semerkant meşâyihini takip ettiklerini söyleyebileceğimiz kelamcı usûl yazarlarının farklı birtakım yaklaşımlarının gölgede kalmasına sebep olmuştur. Mezhep içindeki bu ayrışma dikkate alınarak usûl eserlerinin sünnet bahisleri mukayese edildiğinde de bu hususta Hanefî usûlündeki farklılaşma noktalarını görmek mümkün olmaktadır. “Sünnetin tarifi”, “Hz. Peygamber’in fiillerinin ahkâma delâleti”, “sahâbeyi taklid”, “Kur’ân’a arz kriteri” ve “fakîh râvî meselesi” bu farklılaşmaların tespit edildiği hususlardır. Mezkûr konular çerçevesinde bu çalışmada esas alınan kelamcı usûl yazarlarının hâkim Hanefî usûl geleneğinden ayrıldığı hususlar çoğunlukla itikadla ilişkilendirildiğinden, bu ayrışmanın genel itibarıyla onların kelâmî öncülleri dikkate alan usûl yaklaşımları ile izah edilebileceğini söylemek mümkündür. Netice itibarıyla her mezhep gibi kendi içinde farklı yönelimlere sahip olan Hanefî mezhebinin de sünnet konusunda tek düze bir yaklaşıma sahip olmadığı görülmüştür. Özet: Bu çalışmada hicri V.-VIII. asırlar arasında Maverâünnehir bölgesinde yazılmış Hanefî usûl eserleri esas alınarak sünnet bahislerindeki farklılaşmaların izi takip edilmiştir. Konunun bu şekilde sınırlandırılmasının nedeni, ilgili bölge ve dönemde mezhep içinde bazı değişim ve gelişimlerin yaşanmış olmasıdır. Zira farklı itikâdî eğilimlerin etkisiyle gerçekleştiği düşünülen bir ayrışmayla Irak meşâyihi ve Semerkant meşâyihi olmak üzere iki farklı çizgide seyreden Hanefî fıkıh usûlü, bu zaman diliminde bir tarafın lehine gelişim göstermiştir. Bu durum, çoğunlukla Semerkant meşâyihini takip eden kelamcı usûl yazarlarının farklı birtakım yaklaşımlarının gölgede kalmasına neden olmuştur. Zira yerleşik hale gelen Hanefî usûl geleneği hem ele alınan konular hem de bu konulardaki yaklaşımlar açısından çoğunlukla Irak meşâyihinin çizgisini takip etmiştir. Bu çalışmanın amacı, Hanefî mezhebi içindeki Semerkant meşâyihi çizgisinin sünnet konusundaki farklı yaklaşımlarını tespit etmektir. Mukayese yönteminin esas alındığı çalışmada genel itibarıyla Debûsî, Pezdevî, Serahsî ve onları takip edenler ile kelamcı usûl yazarları olan Ebü’l-Yüsr, Semerkandî, Lâmişî ve Üsmendî’nin usûllerindeki sünnet bahisleri karşılaştırılmış ve ikinci gruptaki usûlcülerin farklılaşma noktaları tespit edilmiştir. Bu bağlamda öncelikle sünnetin tarifi ve kapsamı hususunda Hanefî usûlünde iki farklı yaklaşımın var olduğu görülmektedir. Zira Irak meşâyihini takip eden Hanefî usûlcüler sünneti tarif ederken sahâbeyi sünnetin kapsamına dâhil etmişlerdir. Ancak Ebü’l-Yüsr, Semerkandî ve Lâmişî sünnet tariflerinde sahâbeyi zikretmemiş ve tâbî olunacak tek kişinin Hz. Peygamber olduğunu ifade etmişlerdir. Ayrıca ikinci gruptaki Hanefîler diğerlerinden farklı olarak mutlak sünnet lafzından kastın sadece Hz. Peygamber’in sünneti olduğu görüşünü de benimsemişlerdir. Bu konuda onlar ehl-i hadis ve ulemanın cumhuru ile aynı kanaati paylaşmışlardır. Hz. Peygamber’in vasfı bilinmeyen fillerinin ahkâma delâleti konusunda da Irak ve Semerkant meşâyihine dayandırılan iki farklı yaklaşım bulunmaktadır. Iraklı Hanefilere göre herhangi bir delil bulunmadığında Hz. Peygamber’in fiili mubâhlığa hamledilir. Semerkant meşâyihine göre ise böyle bir fiil amel bakımından vücûba hamledilir, itikad bakımından ise tevakkuf edilir. Sonraki Hanefi usûlcülerin çoğu bu konuda Iraklı Hanefilerin ibâha görüşünü benimsemiştir. Semerkandî, Lâmişî ve İtkânî ise Semerkant meşâyihinin amelen vâcip olmakla birlikte itikaden tevakkuf etme görüşüne meyletmişlerdir. Sahâbeyi taklid konusunda da Hanefî usulcüler tarafından iki farklı yaklaşımın benimsendiği görülmektedir. Hanefî usûlcülerin geneli Berdaî’ye nisbet edilen sahâbeyi taklidin vâcip olduğu ve sahâbe sözünün kıyasa takdim edilmesi gerektiği görüşünü benimsemişlerdir. Semerkandî ve Lamişî ise Mâtürîdî’ye atfedilen, fetva derecesine ulaşan bir sahâbînin umumun ihtiyacı olduğu için gizli kalma ihtimali olmayan bir konudaki görüşüne akranlarından biri muhalefet etmemişse o sahâbîyi taklidin vâcip olduğu görüşünü kabul etmişlerdir. Meşhur haberin ne tür ilim ifade ettiği hususunda da Hanefi usûlcüler arasında bir ihtilaf bulunmaktadır. Debûsî, Pezdevî, Serahsî ve müteahhir Hanefî ulemâ meşhurun ilm-i yakîn değil ilm-i tüma’nîne ifade ettiği kanaatindedir. Ebü'l-Yüsr, Semerkandî ve Lâmişî’nin ise meşhur haberin yakîni bilgi ifade ettiği kanaatinde oldukları anlaşılmaktadır. Fakat Hanefiler arasındaki bu ihtilaf, sadece meşhur haberi inkâr edenin tekfir edilip edilmeyeceği meselesine tesir etmekte, ahkâm konusunda herhangi bir ihtilafa yol açmamaktadır. Manevî inkıtâ kapsamında ele alınan Kur’ân’a muhalefet meselesinde de mezhep içinde iki farklı yaklaşım yer almaktadır. Bu meselede özellikle nassa ziyâde yoluyla gerçekleşen Kur’ân’a muhalefet hususu farklı şekillerde değerlendirilmiştir. Irak meşâyihi ve onları takip eden Hanefîlerin çoğunluğuna göre nassa ziyâde nesihtir. İmam Mâtürîdî ve onu takip eden Semerkant meşâyihine göre ise nassa ziyâdenin nesh olması da beyân olması da mümkündür. Herhangi bir delil olmadan da biri tercih edilemez. Ayrıca Irak meşâyihine göre Kur’ân’ın âm ve zâhir lafızları yakîn ifade ederken Semerkant meşâyihine göre Kur’ân’ın âm lafızları zan ifade ettiği için haber-i vâhidle tahsîs edilmesi câizdir. Ancak Hanefîler arasındaki âm lafız konusundaki bu ihtilafın âmmın katiyyetinin kabul edilmesinin itikadla ilgili bazı konularda probleme sebebiyet vermesiyle ilgili olduğu görülmüştür. Râvînin fakîhliği meselesinde ise Hanefî usûlcüler tarafından üç farklı yaklaşımın sergilendiği tespit edilmiştir. İlk olarak Îsâ b. Ebân’ın Ebû Hüreyre özelinde dile getirdiği fakîh olmayan râvînin rivayetini kabul etmeme yönündeki tutum Debûsî ile birlikte giderek yumuşatılarak sonraki Hanefî usûlcülerin geneli tarafından benimsenmiştir. Ancak aynı ilmî çevre ve dönemde yaşamasına rağmen Ebü’l-Yüsr’ün bu yaklaşımı takip etmediği görülmektedir. Aynı zamanda Semerkandî, Lâmişî ve Üsmendî’nin de fakîh râvî görüşünü benimsemediğini söylemek mümkündür. Sonraki dönem usûlcülerinden Abdülazîz el-Buhârî ve Kâkî ise bu yaklaşımı benimsememekle birlikte açıkça eleştirmişlerdir. Sonuç olarak kendi içinde farklı yönelimleri barındıran Hanefî mezhebinin sünnet konusunda tek düze bir yaklaşıma sahip olmadığı görülmüştür. Bu çalışmada esas alınan kelamcı usûl yazarlarının sünnet konusunda hâkim Hanefî usûl geleneğinden ayrıldığı hususlar çoğunlukla itikadla ilişkilendirilmektedir. Dolayısıyla bu ayrışmanın genel itibarıyla onların kelâmî öncülleri dikkate alan usûl yaklaşımları ile ilgili olduğunu söylemek mümkündür. Ayrıca Kelamcı usûl yazarlarının hâkim Hanefî geleneğe alternatif olarak ortaya koyduğu bazı görüşlerde ehl-i hadise ve ulemanın cumhuruna yakın bir tutum sergilediği de görülmektedir.
The sources show us that two different groups, Iraq and Semerkant, were followed in the Hanefi procedure. But with time, the understanding of the Iraqi messiah has formed the Hanefî tradition. This situation has led to the shadow of the various approaches of the writers of the word that we can say they follow Semerkant's mechaeage. If you see this, then you can see that when you see this, then you can see that when you see this, then you can see that when you see this, then you can see that when you see this, then you can see that when you see this, then you can see that when you see this, then you can see that when you see this, then you can see that when you see this, then you can see that when you see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that, then you can see that. “Sunnet’s description”, “Hz. The Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said: “There is a disagreement between the Qur’an and the Qur’an, and there is a disagreement between the Qur’an and the Quran. In the framework of the Mezkûr subjects in this study, it is possible to say that the facts in which the vocabulary writers are based on the judge Hanefî the vocabulary tradition are largely linked to the vocabulary, and that this division can be explained by the vocabulary approaches that take into account their vocabulary predecessors in general. As a result, the Hanefî mezhebî, which has different directions within itself, has not seen a single level of approach to the synthesis. In this study, Hicri V.-VIII. In the centuries, the scripts of Hanefî usûl, which were written in the Maverâünnehir area, followed the traces of the differences in the synthesis. The reason for this subject’s limitation is that some changes and developments have occurred in the region and the period concerned. There is no doubt that there is no such thing as the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, the righteousness of God, and the righteousness of God. This has led to the shadow of various approaches of the writers who mostly follow the Semerkant script. The Hanefî usûl tradition that has become settled has mostly followed the line of the Iraqi mosque in terms of both the topics discussed and the approaches in these topics. The purpose of this study is to identify the different approaches to the synthesis of the Semerkant meşaihi line within the Hanefî religion. Thus, in the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course of the course. In this context, first of all, there are two different approaches in relation to the description and scope of the synthesis. Those who followed the Islamic State (the Islamic State) and followed the Islamic State (the Islamic State) and followed the Islamic State. But it is not the only thing that has been made, and the only thing that has been made, and the only thing that has been made, and the only thing that has been made, and the only thing that has been made, and the only thing that has been made, and the only thing that has been made, and the only thing that has been made, and the only thing that has been made, and the only thing that has been made, and the only thing that has been made, and the only thing that has been made, and the only thing that has been made, and the only thing that has been made, and the only thing that has been made, and the only thing that has been made. He said he was a prophet. Also, the Hanefîs in the second group, unlike the others, mean the absolute synthesis of the word only Hz. They saw that the Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) was a prophet. They have shared the same covenant with the people of Haddad and the people of Uleman. by Hz. The Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) has two different approaches to Iraq and Semerkant. According to the Iraqi Hanefils, there is no evidence. The Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) is a prophet. In the same way, the body is in the same way that the body is in the same way that the body is in the same way that the body is in the same way. Most of the followers of Hanefi have accepted the view of the Iraqi Hanefi in this regard. They are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones who are the ones. There are two kinds of differences that are seen by the people of the world, and there are two kinds of differences. They are the people of the world, and they are the people of the world, and they are the people of the world, and the people of the world are the people of the world. And if they do not have the right to do so, they will not have the right to do so; if they do not have the right to do so, they will not have the right to do so; if they do not have the right to do so, they will not have the right to do so; if they do not have the right to do so, they will not have the right to do so. There is a struggle between the famous knowledge of what kind of knowledge is expressed. He is the one who gives righteousness, and the one who gives righteousness, and the one who gives righteousness, and the one who gives righteousness, and the one who gives righteousness, and the one who gives righteousness, and the one who gives righteousness, and the one who gives righteousness. It is clear that the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, the Qur’an, and the Qur’an. But this dispute between the Hanefians only raises the question of whether the famous news will be dismissed or not, and does not lead to any dispute about the ahkham. In the Qur’an, the two verses of the Qur’an revealed that there are two verses of the Qur’an. In this case, the opposite to the Qur’an,
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Atıf Yapanlar
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
