Özet:

Göç, insanların yaşadığı coğrafyadan ayrılarak barış, güvenlik, çalışma gibi imkanlara kavuşacağı coğrafyaya taşındığı bir nüfus hareketliliğidir. II. Dünya Savaşı’nın ardından Avrupa’da oluşan işgücü açığı 1960’lı yılların başına kadar giderek artmış, bu gelişme Türkiye’yi yakından ilgilendirmiştir. Türkiye, Batı Avrupa ülkeleri başta olmak üzere yurtdışına işçi göndermiştir. Ekonomik kalkınma sürecini düşük ücretle çalışacak işçi göçüyle hızlandırmak isteyen Almanya’nın Türkiye’yle bağlantısı, 1961’de kurulmuştur. Karşılıklı beklentilerle şekillenen bu hareketlilikte Türkiye, işsizlik sorununa çare arayışı içerisindedir. Türk vatandaşların daha iyi yaşam koşulları için Almanya’ya göç etmesi, Türkiye ekonomisi için yeni bir kaynak yaratmıştır: Bağışlar. Almanya’da yaşayan Türk işçiler, Türkiye’nin çeşitli bölgelerine gönderdikleri bağışlarla yerelde sosyal ve ekonomik kalkınmaya katkı sağlamışlardır. Bu bağış, ya ücra bir köyde okul açılmasına hizmet etmiş ya bir sağlık merkezinin ihtiyacını gidermiş veyahut yoksullara yardım amacıyla kurulan derneklere kaynak olmuştur. Bunlarla birlikte Almanya’daki Türk işçilerin gönderdikleri bağışlarla bir köy camisinin ihtiyaçları karşılanmıştır. Bu etkileşim, göçmen işçinin anayurduyla bağını korumuştur. Bu çalışmada 1961’de Almanya ile Türkiye arasında imzalanan işgücü antlaşması ile başlayan Almanya’ya işçi göçünün sosyoekonomik anlamda Türkiye üzerindeki etkileri konu edilmiştir. Almanya’daki işçilerin bağışlar yoluyla Türkiye’nin kalkınmasında oynadığı rolün değerlendirildiği çalışmada, tarihsel yöntem kullanılmıştır. Tarihsel yöntem çerçevesinde veriler, doküman incelemesine tabi tutulmuştur. Araştırma verilerinin toplanması ve analizi olarak tanımlanan doküman incelemesinde, 1961’den 1980’lere uzanan süreçte, Almanya’daki Türk işçilerin Türkiye’ye gönderdiği bağışlar, örnekler dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın içeriği, Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi’nden elde edilen belgeler ve konu hakkında yazılmış birinci el kaynaklarla desteklenerek oluşturulmuştur. Ayrıca gazeteler de kaynak açısından çalışmayı desteklemiştir.

Anahtar Kelimeler: