Abstract:

Bu çalışmada Başkurt Türkçesinde kullanılan kalıp sözler ele alınmış, söz konusu kalıp sözlersöz edimleri/sözeylem (spääch acts) bağlamında incelenmiştir. Anlamını kullanıldığı bağlamiçerisinde kazanan dilin, betimleme, anlatım, çağrı, yazınsal ve toplumsal işlevlerinin yanısıradilin davranışlara yansıması açısından da işlevleri bulunur. Davranış açısından dilin işlevi,konuşurun dinleyen üzerinde bir etki bırakması ve onun bir eylemde bulunmasınısağlamasıdır. Bu konu toplumdilbilim, edimbilim ve söz edimi/sözeylem kuramının çalışmaalanına girmektedir. Bir dili konuşan kişi ağzından çıkan her türlü ifade ile bir söz edimigerçekleştirir. Bu durumda dildeki ifadeler, emirler, yalvarmalar, söz vermeler, özür dilemelervb. söz edimlerinin birer türüdür. Söz edimleri kuramı içerisinde insanların iletişim esnasındayeri ve zamanı geldiğinde kullandıkları kalıp sözlerin önemli bir yeri vardır. Kalıp sözleratasözleri, deyimler veya ikilemeler gibi kalıplaşmış söz birliklerinin bir çeşidi sayılmaktadır.Aynı zamanda bir dilin kültürel ve toplumsal özelliklerini de yansıtan kalıp sözler, genelTürkçenin söz varlığı içerisinde olduğu gibi Başkurt Türkçesinde de oldukça zengin birgörünüm arz etmektedir. Çalışmada, Başkurt Türkçesindeki kalıp sözler bağlam, anlam veyapı bakımından incelenmiştir.

Keywords: