Özet:

Bir dilin söz varlığında, sözcükler ve kalıplaşmış dil birimleri bulunmakta, bu birimler içerisinde de atasözleri, deyimler, ikilemeler, birleşikler ve kalıp sözler yer almaktadır. Sözcükler, söz varlığının büyük bölümünü oluşturan, bu bütünün en bilinen ve kolayca tanınan birimleridir. Söz varlığındaki bu birimler hakkında yazılış, söyleyiş, köken ve anlam yönlerinden bilgi veren ve kullanımını tanıklayan birçok genel veya özel sözlük bulunmaktadır. Sözcüklerin yanında dildeki kalıplaşmış dil birimlerinin tespit edilmesi, anlamlarının açıklanması, kullanımlarının örneklendirilmesi, hem o dili konuşanlar hem de yabancı dil olarak öğrenenler için bir ihtiyaçtır. Böyle bir ihtiyacı karşılamak için söz varlığında bulunan kalıp birimlere genel sözlüklerde yer verildiği, ayrıca bu birimleri listeleyerek açıklayan özel sözlüklerin hazırlandığı görülmektedir. Türkiye Türkçesi söz varlığında yer alan sözcükler ve kalıp birimlerden atasözleri, deyimler, ikilemeler ve birleşikler hakkında epey çalışmanın bulunduğu buna karşın kalıp sözlerle ilgili yeterince araştırmanın yapılmadığı söylenebilir. Bu konudaki eksikliğin giderilmesine yardımcı olmak amacıyla, söz varlığında mevcut olan kalıp sözler de derlenmeli, açıklanmalı ve tanıklanmalıdır. Bu doğrultuda, yazıda, kalıp sözlerin derlenmesi, anlamlandırılması ve kullanımının gösterilmesi üzerinde durulacaktır. Ayrıca bu hususların kalıp sözlerle ilgili bir sözlüğün hazırlanmasında nasıl kullanılabileceği gösterilmeye çalışılacaktır. Böyle bir sözlüğün hazırlanması, söz varlığındaki kalıp sözlerin diğer birimler gibi açıklanmasına katkıda bulunacaktır.

Anahtar Kelimeler: