Özet:

Bir dilin söz varlığında sözcüklerin yanında kalıplaşmış dil birimleri de bulunmaktadır. Bu birimler içinde atasözleri, deyimler, ikilemeler, birleşikler ve kalıp sözler yer almaktadır. Kalıplaşmış dil birimlerinin anlamlarının açıklanması ve kullanımlarının örneklendirilmesi, hem dili konuşanların hem de yabancı dil öğrenenlerin ihtiyaç duyduğu bir husustur. Bu ihtiyacı karşılamak amacıyla genel sözlüklerde kalıp birimlere (deyimler, ikilemeler, birleşikler) yer verildiği ve ayrıca bu birimleri listeleyerek açıklayan özel sözlüklerin (atasözleri ve deyim sözlükleri) hazırlandığı görülmektedir. Ancak kâğıda basımın maliyeti ve güncelleme sıkıntıları, genel sözlüklerde kalıp birimlerin ayrıntılı biçimde açıklanması ve örneklendirilmesini güçleştirmektedir. Elektronik sözlükler, kâğıda basılı sözlüklerin karşılaştığı birçok sınırlılığı teknolojinin yardımıyla aşarak son yıllarda hızla yaygınlaşmıştır. Bu nedenle, elektronik sözlüklerin kalıplaşmış dil birimlerinin açıklanmasını ve kullanımının gösterilmesini kolaylaştırması beklenmektedir. Bu gelişmelere rağmen Türkiye Türkçesiyle ilgili olarak hazırlanan elektronik sözlüklerde bu birimlerin kapsamlı ve ayrıntılı bir şekilde verildiğini söylemek zordur. Söz gelimi, Güncel Türkçe Sözlük’te göz sözcüğü arandığında sözcüğün anlamları sıralandıktan sonra “Atasözü, deyim ve birleşik fiiller” başlığı altında bu sözcüğün içinde geçtiği hemen bütün deyimler verilmişken bazı atasözlerinin eklenmediği görülmektedir. Bu yazıda, Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan elektronik Güncel Türkçe Sözlük’te kalıplaşmış dil birimlerinin gösterimi betimlenecek, bu gösterimin yeterliliği sorgulanacak ve kalıplaşmış dil birimlerinin sözlükte nasıl gösterilebileceğine dair öneriler getirilecektir.

Anahtar Kelimeler: