Özet:

Oryantalist çalışmalar kapsamında birçok araştırma, Hz. Muhammed’in hayatının farklı yönlerini konu edinmiştir. Tasavvufçular tarafından İslam terminolojisine yerleştirilmiş Hakîkat-i Muhammediyye nazariyesi bunlardan biridir. Nazariyede Peygamber’in nûru bir öz, tüm mahlûkatın kaynağı, ilâhi nûrun tecellisi olarak görülmüştür. Araştırmalarda, nazariyenin nübüvvet inancına olan etkisi, Muhammed’in peygamberlik yönü ve rolüyle birlikte değerlendirilmiştir. Tasavvufçular ile oryantalistlerin nazariyeye yönelik çalışmalarında nazariyenin tanımı ve anlamı, nedeni ve çıkış zamanı, kaynağı üzerinde durdukları görülmektedir. Oryantalistlerin konu hakkındaki akademik yorumları, İslam araştırmacıları tarafından hazırlanmış akademik çalışmalarda yüzeysel olarak ele alınmıştır. Bu nedenle İslam dünyasında oryantalistlerin uzmanlık alanlarına göre teoriye yaklaşımlarını konu edinecek detaylı ve bağımsız çalışmalara ihtiyaç vardır. Hakîkat-i Muhammediyye nazariyesini doğrudan veya dolaylı ele alan çok sayıda oryantalist olmasına rağmen bu makalede,  yetkin olduğu alan dâhilinde konuyu araştıran; Hadis araştırmalarıyla öne çıkan Ignaz Goldziher ile ‘Tasavvufî Muhammed’ algısı üzerinde çalışan Annemarie Schimmel’in nazariyeye yaklaşımları konu edinilmiştir.

Anahtar Kelimeler: