Özet:

Denetim kavramının, yerel özerklikle ters orantılı olduğu yönünde tartışmalar bulunmaktadır. Yerel yönetimlerin üzerindeki denetim arttıkça yerel özerklik azalmakta, denetim azaldıkça yerel yönetimler daha geniş bir özerklikten yararlanmaktadır. Yerel yönetimlerin gerçek anlamda var olabilmesi için yerel yönetimleri Anayasa ile güvence altına almak ve vesayet denetiminin sınırlarını iyi bir şekilde belirlemek büyük önem taşımaktadır. Yerel yönetimlerin özerk olmaları görevleriniiyi şekilde yerine getirebilmeleri açısından oldukça önemlidir. Yerel yönetimlerin özerkliği, kanunlarla belirlenen sınırlar çerçevesinde, kamu işlerinin önemli bir bölümü kendi sorumlulukları altında ve yerel nüfusun çıkarları doğrultusunda düzenleme ve yönetme hakkı ve imkânı anlamını taşımaktadır. Bu bağlamda yerel yönetimlerin kendi organlarıyla kendileri ile ilgili konularda merkezin baskısı ve yönlendirmesi olmadan kendi imkânlarıyla karar alabilmesi özerklik için önemli bir yere sahiptir. İtalya ve Türkiye’de yerel yönetimler Anayasal olarak güvence altına almakta, merkezi yönetim tarafından yerel yönetimler üzerinde idari vesayet denetimi uygulanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, İtalya’nın merkezi yönetiminin belediye yönetimi üzerindeki denetimiyle, Türkiye’deki belediyelerin denetimini karşılaştırma yaparak incelemektir. İki ülkenin denetim açısından benzer ve farklı yönleri ele alınarak, Türkiye’deki denetim sistemine ışık tutabilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, yerel özerklik, mali özerklik ve idari vesayet kavramlarına açıklık getirilerek yerel özerklikle denetim arasındaki ilişki Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı bağlamında ele alınıp kavramsal çerçeve oluşturulacaktır. İtalya ve Türkiye’nin belediye yönetim birimleri ayrıntılı bir şekilde ele alıncaktır. İki ülkenin belediye yönetimleri merkezi yönetimle olan ilişkisi idari vesayet denetimi üzerinden değerlendirilecektir. Çalışmada elde edilen bulgulardan yola çıkarak, İtalya’nın üniter yapılı bir devlet olmasına rağmen merkezi yönetimin bölgesel yönetimleri yoğun bir şekilde denetlemediğini söylemek mümkündür. Bölgesel yönetimlerin ise, illeri ve belediyeleri hukuki açıdan denetlediği ve Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’nın denetimle ilgili maddesine uygun şekilde düzenlemeler yaptığı görülmektedir. Türkiye de üniter yapıya sahip bir ülkedir ve AYYÖŞ’ün denetimle ilgili maddesine çekince koymuştur. 2000’li yıllarda yaptığı reformlarla yerel yönetimlerin özerkliklerini genişlettiği görülse de yapılan son düzenlemeyle merkeziyetçi yapısını korumaya devam ettiği görülmektedir. İtalya ve Türkiye’nin Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı bağlamında denetime olan yaklaşımları incelendiğinde Türkiye’nin uyguladığı denetimin İtalya’ya kıyasla Şarta pek de uygun olduğunu söylemek mümkündeğildir. İtalya ve Türkiye yerel yönetimlerin özerkliği noktasında birbirinden farklılık göstermektedir. İtalya’nın yerel yönetimler üzerindeki denetim sınırları ve Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’na bakış açısı bağlamında Türkiye’ye örnek olabilecek özellikler barındırdığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler: