Özet:

Bu makalede Tirmizî’nin Sünenü’t-Tirmiẕî ve el-ʿİlelü’l-Kebîr’inde Kur’ân-ı Kerîm’e, sahih hadislere ve sünnete, icmâa, tarihî bilgilere, ilim ehlinin ameline, sahâbenin söz ve uygulamalarına, Râvînin kendi rivâyetine muvâfakat/muhâlefet, peygamber sözüne benzeme, teferrüd ve umûmu’l-belvâ kıstaslarını kullanarak yaptığı metin tenkidi tatbikatı incelenmiştir. Sünen’de özellikle hadislerin o konudaki diğer hadislerle/sünnetle ve ilim ehlinin ameliyle uyumu düzenli şekilde dikkate alınmış ve bu uyum hadis metninin olumlu/olumsuz mânada tenkidinde (kabul/reddinde) etkili olmuştur. Hadis imamlarının hatadan salim olmadığını belirten Tirmizî, Şu‘be gibi önde gelen muhaddislerin metindeki hatalarını tespit etmiş, müttefekun aleyh olan bir hadisin metnini tenkit etmiş, zaman zaman birden çok kıstası aynı an-da kullanmıştır. Makalede Râvî tenkidinin arkasında yatan metin tenkidi hakkında farkındalığın önemine de değinilmiştir. Tirmizî’nin metin tenkidi tatbikatı diğer muhaddislerin tenkit zihniyetine de ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler: