Özet:

Ders kitaplarındaki metinler; bir eserden alınmış olsa veya ders kitabına bir bütünün parçası olarak yerleştirilse de başlı başına bir bütündür ve okuyucuya bunu hissettirmelidir. Ders kitaplarına metin seçerken metnin oluşturulma kriterlerine uygun olması; metnin dilin estetiğini ve zenginliğini yansıtıp yansıtmadığı; metnin okunabilirliğinin yanı sıra bilişsel, duyuşsal ve sosyolojik açıdan öğrencilere uygun olup olmadığı gibi çeşitli değişkenlere öncelik verilir. Bu değişkenlerden olan okunabilirlik; “çoğunlukla metinlerin cümle, kelime uzunlukları, bilinmeyen kelime sayısı gibi niceliksel özelliklerinin belirlenmesi ile birlikte metnin, okuyucu için bu yapılar bakımından ne ifade ettiğini” tespit etmeye yarar. Bu bilgilerden hareketle bu çalışmanın amacı, 2022-2023 yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kabul edilmiş ve okullarda kullanılmakta olan 3. Sınıf Hayat Bilgisi ders kitabında yer alan metinlerin okunabilirlik düzeyi açısından incelenmesidir. Metinlerin okunabilirlik düzeyleri Flesch tarafından geliştirilen ve Ateşman’ın (1997) Türkçe’ye uyarladığı Okunabilirlik Formülü ile hesaplanmıştır. Betimsel yönteme göre desenlenen çalışmada 3.Sınıf Hayat Bilgisi ders kitabında yer alan 45 metinden 40 tanesi incelemeye tabii tutulmuştur. İncelenen 5 metinden ana metin kısmı 100 kelimeden az olduğu için (Ateşman’ın okunabilirlik formülüne göre hesaplama için ilk 100 kelime alınmaktadır) değerlendirmeye alınmamıştır. Çalışma sonucunda Hayat Bilgisi 3. Sınıf ders kitabında yer alan metinler okunabilirlik düzeyleri açısından “kolay”, “orta güçlükte” ve “zor” olarak sınıflandırılmıştır. Metinlerin büyük çoğunluğunun “orta güçlükte” okunabilirlik seviyesine sahip olduğu görülmüştür.