Özet:

Bu araştırma, ortaokul ve imam hatip ortaokulu sosyal bilgiler 5. sınıf ders kitabında yer alan metinlerin okunabilirlik seviyelerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Öğretim programlarında amaçlanan hedeflere ulaşmak için başta gelen araçlardan biri olan ders kitaplarının okunabilirlik düzeyi bakımından öğrenci düzeyine uygun olması gerekmektedir. Metinlerin çok zor veya çok kolay olması öğrencilerin anlamasını, okuma isteğini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu sebeple metinlerin seçiminde özen gösterilmesi gerekmektedir.  Ayrıca seçilecek metinlerin ayrıntılı ve kapsamlı bir şekilde analizi yapılarak ders kitaplarına dâhil edilmesi gerekir. Bunlara ek olarak metinler öğrencilerin okuma becerilerini geliştirmeli ve okuma alışkanlığı kazandırmalıdır. Her alan ve düzeyde yapılacak okunabilirlik çalışmaları ile metinlerin seçimine katkı sağlanabileceği düşünülmektedir. Çalışmada, araştırma modeli olarak doküman incelemesini temel alan betimsel niteliklere dayalı tarama modeli kullanılmıştır. Metinlerin incelenmesinde Ateşman’ın 1997 yılında Türkçe’ye uyarladığı okunabilirlik formülü kullanılmıştır. Çalışmada araştırmacılar ilk olarak metinlerin hece, sözcük ve tümce sayıları tespit etmişlerdir. İkinci aşamada araştırmacılar elde ettiği değerleri karşılaştırmış, tutarsızlık olup olmadığı tespit edilmiş ve gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Sonrasında Ateşman’ın formülünün kullanıldığı bir program aracılığıyla analiz yapılmıştır. Programın sonuçları ve araştırmacıların elde ettiği sonuçlar karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma sonucunda tutarlılık tespit edilmemiş ve her metin tek tek analiz edilerek metinlerin okunabilirlik düzeyleri belirlenmiştir. Metinlerin analizi neticesinde incelenen otuz iki metnin otuzunun orta güçlük, iki metnin ise zor metin düzeyinde olduğu, ayrıca çok kolay ve kolay metin düzeyinde metin bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: