Kullanım Kılavuzu
Neden sadece 3 sonuç görüntüleyebiliyorum?
Sadece üye olan kurumların ağından bağlandığınız da tüm sonuçları görüntüleyebilirsiniz. Üye olmayan kurumlar için kurum yetkililerinin başvurması durumunda 1 aylık ücretsiz deneme sürümü açmaktayız.
Benim olmayan çok sonuç geliyor?
Birçok kaynakça da atıflar "Soyad, İ" olarak gösterildiği için özellikle Soyad ve isminin baş harfi aynı olan akademisyenlerin atıfları zaman zaman karışabilmektedir. Bu sorun tüm dünyadaki atıf dizinlerinin sıkça karşılaştığı bir sorundur.
Sadece ilgili makaleme yapılan atıfları nasıl görebilirim?
Makalenizin ismini arattıktan sonra detaylar kısmına bastığınız anda seçtiğiniz makaleye yapılan atıfları görebilirsiniz.
  Atıf Sayısı 3
 Görüntüleme 46
 İndirme 12
Son Dönem Osmanlı Taşrasında Bir Müderris: İlyas Efendi ve Sicil Dosyası
2021
Dergi:  
Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
Yazar:  
Özet:

Osmanlı dönemi medreseleri, gerek tedris edilen ilimler ve okutulan kitaplar, gerekse istihdam alanları açısından selefi Selçukluların devamı niteliğindedir. İcâzet/nâme alarak medrese eğitimini tamamlayan talebeler; din görevliliği alanında (müftülük, vaizlik, imamlık), müderrislik ve kadılık gibi mansıplarda istihdam edilmişlerdir. Dolayısıyla medreseler, uzun süre devletin adli, idari, mülki ve eğitimle ilgili kadro ihtiyacını karşılamıştır. Bununla birlikte özellikle Tanzimat Döneminden (1839-1878) sonra açılan yeni eğitim kurumları da sözü edilen alanlarda devletin kadro ihtiyacını karşılamaya başlamış ve hatta ilerleyen zamanlarda medreselerin istihdam alanını daraltmıştır. Ancak medreselerin durumu, müderrislerin hayatı, talebelerin imtihan ve istihdamları gibi konular çoğunlukla bilâd-ı selâse (İstanbul, Bursa ve Edirne) merkezli incelenmiş, bunların taşradaki durumlarıyla ilgili yeterince çalışma yapılmamıştır. Dolayısıyla bu çalışmada, Hatay/Dörtyol müderrisi İlyas Efendi (1873-1956) ve ona ait sicil dosyası özelinde taşradaki bir müderrisin öğrenim hayatı ve imtihan varakası üzerinden istihdamı konu edilmiştir. Çalışmada dokümanlara dayalı veri toplama ve içerik analizini esas alan nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bu bağlamda Başbakanlık Osmanlı Arşivinden ve zaman zaman Halep, Adana ve Ankara Vilayet Salnâmeleri ile Maârif Nezâreti Salnâmelerinden istifade edilmiştir. Hâçin’de (Saimbeyli) doğan ve ilk tahsilini doğduğu yerde alan İlyas Efendi, ilmî bir heyet tarafından ehliyet ve liyakatine hükmedilerek müderris olarak atanmıştır. Tanzimat Dönemiyle başlayan eğitimde Batı etkisi ve medrese dışında kurulan yeni eğitim kurumlarıyla eğitimde modernleşme, eğitim sisteminde olduğu gibi medrese mezunlarının istihdamında da birtakım değişmelere ve daralmalara neden olmuştur. Nitekim adli, idari, askeri vs. görevliler, yeni açılan eğitim kurumlarıyla karşılanırken medresenin istihdam alanı çoğunlukla din hizmetlerini ifa edecek görevlilerin ve müderris gibi medrese elemanının yetiştirilmesine hasredilmiştir. İlyas Efendi’nin tahsil hayatı, icâzet metni ve imtihan varakası -Tefsir ve Hadis hariç- öğrenim gördüğü ilimlerden imtihana tabi tutulduğu, Tefsir, Hadis ve Hadis Usulü gibi ilimlerle ilgili de doğrudan soruların yer almadığı görülmektedir. İncelediğimiz belgede İlyas Efendi’nin hangi alan(lar)da ders verdiğiyle ilgili net bilgi bulunmamakla birlikte icâzet ve imtihan varakasından hareketle öncelikle Fıkıh ve Kelâm gibi dinî ilimlerle Arap Dili ve Belagatine yönelik dersler verdiği ileri sürülebilir. Her ne kadar çerçevesi belli standart bir müfredattan bahsetmek zor olsa da İlyas Efendi’ye ait dosyadan hareketle taşra medreselerinde okutulan derslerin/kitapların Osmanlı medreselerinde hemen her dönemde okutulan metinlerle benzerlik gösterdiği, bu yönüyle büyük ölçüde Osmanlı merkez medrese kültürünü devam ettirdiği sonucuna varılabilir. Bunu, icâzet metninde yer alan ulemâ silsilesinden de görmek mümkündür. Bunun yanında Osmanlı Medreseleri ve bunlarla ilgili müfredat incelendiğinde -farklı derecelerde okunmak üzere- Mutavvel, (Molla) Câmî, Mülteka’l-Ebhur, Dürerü’l-Hükkâm, Şerh-i Akâid ve Îsâgûcî’nin ortak kitaplar olduğuna tesadüf edilmektedir. Okutulan eserler ve istihdamla ilgili uygulamalar göz önüne alındığında taşradaki medreseleri merkezdeki benzerlerinden ayırmanın mümkün olmayacağı sonucuna varılabilir.

Anahtar Kelimeler:

A Mudarris In The Late Ottoman State: Ilyas Efendi and His Registry File
2021
Yazar:  
Özet:

The madrasahs of the Ottoman period are continuations of their predecessors in Seljuks in terms of both the sciences and books taught and employment opportunities. Students, who have completed their madrasah education by getting ijazatnāma/id̲j̲āza, were employed as professors and judges or pursued religious careers as muftis, preachers, and imams. Therefore, madrasahs met the juridical, administrative, civilian, and educational staff needs of the state for a long time. In addition, new educational institutions opened especially after the Period of Tanzimat (1839-1878) met the staff need of the state in the mentioned areas and even narrowed employment areas of madrasahs in later times. However, issues such as the conditions of madrasahs, the lives of mudarrisun, the examination and employment of students were mostly studied with the samples of bilād-ı salāsa (Istanbul, Bursa, and Edirne), and there were not enough studies about the case in rural areas. Therefore, this study discusses the employment of a mudarris in the countryside through his education life and exam papers, in the sample of İlyas Efendi (1873-1956), the mudarris of Hatay/Dörtyol, and his registry file. In the study, a qualitative research method based on data collection and content analysis of documents was used. In this context, the Ottoman Archive of Prime Ministry, and partially, Haleb, Adana, and Ankara provincial yearbooks/annuals (sālnāma) and National Education Yearbooks were used. Ilyas Efendi, who was born in Hācın (Saimbeyli) and received his first education there, was appointed as a mudarris by a scientific committee by judging his competence and merit. Western influence in education that started with the Tanzimat Period and modernization in education with the establishment of new educational institutions caused some changes and contractions in the employment of madrasah graduates. As a matter of fact, while the need for judicial, administrative, military, etc. officials was met by newly opened educational institutions, employment areas of the madrasah was mostly comprised of officials who would perform religious services and madrasah staff such as mudarrisun. When Ilyas Efendi’s education life, ijazatnāma/id̲j̲āza texts, and exam document are examined, it is seen that he was tested in the sciences he studied, and there are no direct questions in the disciplines such as Tafsir, Hadith and the Methodology of Hadith. Although there is no clear information about the field(s) in which Ilyas Efendi thaught in the document we examined, it can be argued that he primarily gave lectures on religious disciplines such as Fiqh and Kalam, as well as Arabic Language and Rhetoric, based on the certificate and examination. Although it is difficult to talk about a standard curriculum with a certain framework, it can be concluded from the file belonging to İlyas Efendi that the courses/books taught in the rural madrasahs are similar to the texts taught in the Ottoman madrasahs in almost every period, and in this respect, they continue the Ottoman central madrasah culture to a large extent. It is also possible to see this from the series of scholars in the text of id̲j̲āza. In addition, when the Ottoman Madrasahs and their curriculum are examined, common books such as Mutavval, (Molla) Cāmî, Multeka’l-Ebhur, Dureru’l-Hukkām, Şerh-i Akāid and Îsāgûcî (to be taught in different degrees) are encountered. Considering the works taught and the practices related to employment, it can be concluded that it is not possible to distinguish the madrasahs in the rural areas from their counterparts in the urban areas.

Anahtar Kelimeler:

Atıf Yapanlar
Dikkat!
Yayınların atıflarını görmek için Sobiad'a Üye Bir Üniversite Ağından erişim sağlamalısınız. Kurumuzun Sobiad'a üye olması için Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı ile iletişim kurabilirsiniz.
Kampüs Dışı Erişim
Eğer Sobiad Abonesi bir kuruma bağlıysanız kurum dışı erişim için Giriş Yap Panelini kullanabilirsiniz. Kurumsal E-Mail adresiniz ile kolayca üye olup giriş yapabilirsiniz.
Benzer Makaleler
Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

Alan :   İlahiyat

Dergi Türü :   Uluslararası

Metrikler
Makale : 429
Atıf : 735
Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi