Özet:

Türkçe dilbilgisi ve söz dizimi kaynaklarında “Yahya Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Fakir Baykurt” gibi yapılardan oluşan kelime grubunun içeriğini yansıtmadığı halde “birleşik isim grubu/öbeği” ya da “özel isim grubu/öbeği” şeklinde adlandırılarak farklı şekillerde ele alınması, “bilgisayar, hanımeli, sivrisinek, gecekondu” gibi yapılardan oluşan “birleşik isim grubu” ile  “Yahya Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Fakir Baykurt” gibi birden fazla kelimeden oluşan kişi isimleri ya da kişi isim ve soy isimlerinden oluşan kelime gruplarının birbirine karışmasına sebep olmuştur. Ayrıca şekil bilgisi alanına ait “birleşik isim” ve kelime bilgisi alanına ait “özel isim” gibi terimlerin karşıladığı kavramlar ile söz dizimine ait “birleşik isim grubu” ve söz diziminde karşılığı olmayan “özel isim grubu” gibi terimlerin karşıladığı kavramların karışmasına  sebep olmuş, bu kavram karışıklığı da söz diziminde bir kargaşaya yol açmıştır. Alan, içerik, yapı ve kuruluş bakımından farklı olan bu kavramların başta terim adları olmak üzere tanımları, yapı ve kuruluş özelikleri ile sınırlarının belirlenmesini zorlaştıran söz konusu kargaşa, zamanla içinden çıkılmaz bir hal alarak sadece bu kavramların değil,  aynı zamanda kelime grupları ve sözdiziminin dolayısıyla Türkçe dilbilgisinin öğrenilmesi ve öğretilmesine zarar verecek boyutlara ulaşmıştır.

Bu çalışmada, Türkçe’nin dil kuralları, söz dizimi özellikleri ile tarihî gelişim ve değişim süreci esas alınarak “Yahya Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Fakir Baykurt” gibi birden çok kelimeden oluşan kişi isimleri ile kişi isim ve soy isimlerinden oluşan kelime grubu bütün yönleriyle incelenmiştir. Öncelikle bu yapıların farklı dilbilgisi ve söz dizimi kaynaklarında ele alınış biçimleri, araştırmacıların bu konuda ortaya attığı benzer ve farklı fikirler, eleştirel bir bakış açısıyla tartışılmış ve böylelikle başta kavram kargaşası olmak üzere bu hususta var olan sorunlar gözler önüne serilmiştir. Bu konudaki en büyük sorunun terim adı olduğu dikkate alınarak “Yahya Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Fakir Baykurt” gibi birden çok kelimeden oluşan kişi isimleri ile kişi isim ve soy isimlerinden oluşan kelime grubu için “kişi ismi grubu” şeklinde içeriğini tam olarak yansıtan benzemezlerini dışarıda bırakan yeni terim adı önerisinde bulunulmuştur. Daha sonra “kişi ismi grubu” terimi, tanımı, yapısı, kuruluşu, unsurları, bu unsurların içerikleri, cümle ve kelime grupları içerisindeki yeri ile cümledeki görevleri bakımından ele alınıp bütün özellikleri belirlenmiştir. Daha sonra bu özellikler Türk edebiyatının seçkin eserlerinden alınan cümlelerle örneklendirilmiştir. Böylece kişi ismi grubunun tanımı, terim adı, sınırları ve özelliklerinin belirlenmesine, bu kelime grubuyla ilgili tekrar edilegelen doğruluğu tartışmalı bilgilerin düzeltilmesine dolayısıyla kişi ismi grubunun doğru öğrenilmesi ve öğretilmesine katkıda bulunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: