Nüfus, yeryüzünde sınırları belirli bir alanda belirli bir zamanda bulunan insanların oluşturduğu toplam sayı olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde dünya ülkelerinin üzerinde durduğu en önemli konulardan birisi de nüfustur. Osmanlı Devleti'nde ilk genel nüfus sayımı 1831 tarihinde II. Mahmut zamanında yapılmıştır. Yapılan bu sayımla Müslim ve gayr-i Müslim nüfusu tespit etmek ve böylece II. Mahmut döneminde Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılıp (1826) yerine yeni bir ordunun kurulması için ülke içerisindeki askerliğe elverişli erkek nüfusun ve ülke içerisindeki cizye mükellefi gayr-i Müslim nüfusun tespit edilmesi hedeflenmişti. Maçka, çok eski bir yerleşim yeri olarak karşımız çıkmaktadır. Tarihi süreç içerisinde Pers, Bizans, Osmanlı-Türk medeniyetlerine ev sahipliği yapmıştır. Maçkanın ismi rivayete göre İranlılar ile Bizanslılar arasında meydana gelen çarpışmalarda yerli Rum halkı Maçuka denen sopa ile dövüştüklerinden ötürü buraya Maçuka-Maçka denilmiştir. Bilindiği üzere Maçka kazâsı Rum Pontus krallığının idaresinde iken, 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından Trabzonun fethinden sonra Osmanlı idaresine katılmıştır. Bugünkü Maçka ilçesi ise 1913 yılında kurulmuştur. Osmanlı coğrafyasının değişik yerlerinde olduğu gibi Trabzon ve havalisinde de nüfus sayımları yapılmıştı. Bu anlamda Trabzon Vilayetine bağlı olan sancak, kazâ ve diğer merkezlerde nüfus sayımı uygulanmış olduğunu arşiv kayıtlarından görmekteyiz. Nitekim bölge ile ilgili yapılan nüfus sayımları alan olarak Batumdan Kastamonuya kadar olan bölgeyi kapsamakta ve sayı olanakta 203 adet nüfus defterinden oluşmaktadır. Burada inceleyeceğimiz Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki nüfus defterleri serisi içerisinde 1100 numara ile kayıtlı Trabzon Vilayeti Maçka Kazâsı Müslim Nüfus Defteridir. Bu çalışmada, defterde verilen bilgilerden hareketle bahse konu kazânın mahalle ve köylerinde yaşayan ailelerin ve görevli memurların isim ve esamilerini öğrenme imkânımız olacak. Ayrıca bölgeye yönelik yaşanan göç ve nakiller hakkında ilk elden bilgi sahibi olma imkânı bulacağız. Yine bölgedeki mahalli idareciler; görevdeki muhtarlar, imamlar, askerler, özürlüler, halkın kullandığı yerel isimler (lakaplar), insanların fiziksel özellikleri gibi bölgesel tarih yazımında önemli ayrıntılara ulaşmamıza imkân tanıyacaktır.
Alan : Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Uluslararası
Benzer Makaleler | Yazar | # |
---|
Makale | Yazar | # |
---|