Özet:

Bu makale, yüce Allah’ın Kur’ân-ı Kerîm’de dinî emirleri, olayları ve ilgili ortamlarda yer alan insanların tutum ve davranışlarını anlatırken yer verdiği benzetmelerin ifade ettiği hakikatler üzerinde duracaktır. Kur’an’da dinî emirler, olaylar ve davranış biçimleri üzerinden ifade edilen hakikatlerin anlaşılmasında benzetmelerin anlama katkısı, dil ve üslup özellikleri ele alınacaktır. Bu doğrultuda Kur’an’ın, bahsi geçen hususları anlatırken hangi konularda ve nasıl benzetmeler yaptığının değerlendirmesi yapılacaktır. Dini emirlerin açıklanması sadedinde ortaya konan bu benzetmelerin Kur’ân-ı Kerîm’de varoluş sebebi; bunların tevhide dirençli ilgili muhatap kitlelerin tutum ve davranışlarının değişimi üzerindeki etkisi ele alınacaktır. Yine nüzul döneminde ve tarihin belli dönemlerinde, özellikle ilgili toplumlara veya gruplara kendi inanç ve düşünce biçimlerini dayatma arzusunda olanlara yönelik olmak üzere benzetmelerin ana istikametinin ne olduğu üzerinde durulacaktır. Yapılan bu benzetmelerin, olayların ve davranışların meydana geldiği dönemde ne anlama geldiğine yönelik olarak klasik tefsir müktesebâtı ve son dönem kimi tefsir çalışmaları esas alınacaktır. Müfessirlerin benzetmeleri anlamlandırmaları ve bunların daha çok hangi konularda yer aldığı hususu tespit edilerek benzetmenin ilgili ayete ve bağlama kattığı anlam zenginliği ortaya konulmaya çalışılacaktır. Ayrıca bu benzetmelerin anlaşılabilmesi, ilgili dönemin kültür ve davranış kodlarıyla mukayyet mi; yoksa bu benzetmelere muhatap olan ya da olacak olan herkesin ilave bir bilgiye ihtiyaç hissetmeden anlayabileceği gerçeklikler mi olduğu hususu üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler: